Qurilish materiallari va konstruksiyalari

Tayanch iboralar: Po‘lat, armatura, to‘g‘rilash, qirqish, stanok, bukish, payvandlovchi asbob.


Po‘latli armatura klassifikatsiyasi
Betonni armaturalash uchun asosan uglerodli va past legirlangan po‘lat armaturadan foydalaniladi.
Po‘lat armatura quyidagicha klassifikatsiyalanadi: asosiy texnologiyasi bo‘yicha – qizdirib prokatlangan, termik mustahkamlangan, sovuq holda tortilgan; konstruksiyada qo‘llash sharoitiga ko‘ra – zo‘riqtirilgan va zo‘riqtirilmagan; profili bo‘yicha-silliq va davriy profilli; kimyoviy tarkibi bo‘yicha – asosiy kimyoviy elementlarni tarkibida aniqlanishicha markalarga ajratiladi; xususiyati bo‘yicha yumshoq va qattiq; yetkazib berish sharoiti bo‘yicha – novdali (prutkoviy) va o‘ramli (buxta) po‘lat armaturalar. Novdali po‘lat sterjenlar uzunligi 6-12 m ko‘rinishida, alohida buyurtma uchun 18 gacha va hatto 25 m gacha, diametri 10 mm dan ortiq, og‘irligi 5 t gacha bo‘lgan pachkalar holida yetkaziladi. Diametri 10 mm dan kam va uzunligi 200 m gacha bo‘lgan shuningdek o‘rama simli armaturalarni o‘ralgan (buxta) holida yetkazib beriladi.
Mamlakatimiz sanoatlarida har xil fizika-mexanik xossalarga ega bo‘lgan 3-90 mm diametrda po‘latli armatura ishlab chiqariladi (2.16-jadval).
Po‘lat armaturalar ekspluatatsiya davrida juda chidamli, ya'ni qayta-qayta o‘zgaruvchan yuklanishda, haroratning o‘zgarishida.
Po‘lat armaturaning asosiy xarakteristikasi – normativ qarshilik bilan xarakterlanadigan uning cho‘zilishga bo‘lgan mustahkamligidir.
Simli armaturalar va ular asosidagi eshilgan (pryad) va arqon (kanat) ko‘rinishidagi mahsulotlarning mexanik xususiyatlari shartli elastiklik chegarasi _0,01 va shartli oquvchanlik chegarasi _0,2, qaysiki elastik bo‘lmagan deformatsiya sinash davrida cho‘zilishga berilishi o‘lchash bazasida 0,01 va 0,2% ga yetishi bilan xarakterlanadi.
Oldindan zo‘riqtirilgan konstruksiyalarda sim mustahkamligidan to‘liq foydalanish uchun shartli oquvchanlik chegarasi _0,2 vaqtinchalik qarshilikka yaqinlashishi va natijada armaturani cho‘zishdagi plastik deformatsiyaning kamayishiga olib kelishi zarur. Sanoatiimzda ishlab chiqariladigan o‘ta pishiq sim, eshilgan ip va arqonlar o‘ta elastiklikka egadir: _0,01 і 0,6_V; _0,2, і 0,8_V.
Po‘lat armaturalarining asosiy turlari