Qurilish materiallari va konstruksiyalari

8. Magnitli separatorlar
Magnitli separatorlarni, mahsulotni sifatiga salbiy ta'sir ko‘rsatadigan magnitli qo‘shimchalarni va xom ashyodan metal predmetlarni ajratib olishda ishlatiladi. Texnologik jihatdan magnitli separatorlar ho‘l va quruq sharoitda ishlaydi.
Ishlash prinsipi bo‘yicha – elektromagnitli, induksion va elektro statiklarga, konstruksiyasi bo‘yicha esa - shkivli, barabanli va osmaliga bo‘linadi.
Shkivli separatorlar material zarralari 5 mm dan kattaroq bo‘lganlarni tozalashga mo‘ljallangan. Konveyerning kengligi 500 mm. Quvvati 1 kVt. Ish unumdorligi esa 0,004 m/s gachadir.


Ma'ruzani mustahkamlash uchun savollar

1. 
   Gidravlik saralagichlarning turlari ayting?.
   
2. 
   Gidromexanik saralash turlari va ishlashi.
   
3. 
   Magnitli separatorlar turlari va ishlash asoslari.
   
4. 
   Havo va gazlarni changdan tozalovchi apparatlar ishlashi va turlari.
   

(3-Kurs 6-semestr uchun ma’ruza matni)


1-MA’RUZA:
Mavzu: Qurilish materiallarini me’yorlash uchun texnologik uskunalar.


Reja:

1. 
   Miqdorlovchi uskunalar turlari.
   
2. 
   Hajmi bo‘yicha miqdorlagichlar, turlari va konstruksiyalari.
   
3. 
   Og‘irligi bo‘yicha miqdorlagichning konstruksiyalari.
   

Tayanch iboralar: xajm, og‘irlik, miqdorlash, Lentasimon, vintli, plastinasimon, oziqlantirgich, Tarelkasimon , Qoshiqsimon, Ariqchali oziqlantirgich.
Hajmiy miqdorlagichlar

Davriy ishlovchi miqdorlovchi uskunalar har xil suyuqlik va suvlarni o‘lchash va uzatish uchun suv o‘lchovi sifon turidagi idishlar, trubasimon miqdorlagichlar va avtomat boshqariluvchi miqdorlagichlar qo‘llaniladi.

Sifon shaklidagi suv o‘lchovchi idishlar.
Suv o‘lchovchi idish quyidagicha ishlaydi: 7-kran ochiladi va magistral suv tarmog‘idan suv 9-patrubok orqali 7-krandan va 6-trubadan idishga tushadi. Havo sekin asta bakdan 3-klapan orqali chiqib ketadi. Suvning miqdori 3-qopqoqqa yetganda u yopiladi, qolgan havo siqilib idishga yana suvning tushishiga qarshilik ko‘rsatadi. Bunda qopqoqning o‘qi idish to‘lganini ko‘rsatuvchi 4-richagni ko‘taradi. Shu tariqa ma'lum miqdor suyuqlik ta'minlanib turadi.
Idishdan ortiqcha hajmdagi suvni chiqib ketishi uchun 4-trubka kran o‘qi va 13-richag yordamida talab qilinayotgan holatga to‘g‘rilanadi. Uch yo‘lli kran yoqiladi va suv idishdan 6-truba orqali uch yo‘lli kranga va 8-patrubkaga o‘tib qorishtirgichga keladi va 3-qopqoq bunda ochiladi. Suvni miqdori 14-trubkaga yetganida, havo 3-qopqoq orqali, 14-trubkadan kran hajmidan va 5-trubkadan o‘tib 6-trubkaga tushadi. Bu suv oqimining uzilishiga olib keladi va suvning oqib kelishi to‘xtaydi. Davomida ishning sikli to‘xtaydi. Uch yo‘lli kranni elektropnevmatik qopqoqlar yordamida o‘q va richaglar sistemasi orqali boshqariladi. 10-probka qish vaqtida yoki tekshiruv vaqtida suvni idishdan chiqarib yuborish uchun mo‘ljallangan.
Turbinasimon miqdorlagich.
Miqdorlagichni ishlatish 4-xalqaning aylanishi natijasida siferblatning nol shkalasi 7-strelka ko‘rsatgichi qarshisiga o‘rnatiladi. So‘ng qopqoqli kran bilan magistral suv tarmog‘idan suv beriladi. Bunda asbobdagi strelka ko‘rsatkichi holati kuzatiladi. Trubinadagi vintni burchak aylanish tezligi strelka ko‘rsatishiga proporsionaldir. Shkalaning bitta bo‘limiga o‘tishi kameraga 1 l. suv uzatishga teng bo‘ladi. Qachon ko‘rsatgichni ko‘rsatishi aralashtirgichdagi suvning hajmi yetarliligini ko‘rsatsa, qopqoqli kran yopiladi va suvning uzatilishi to‘xtaydi. Shu tariqa ish sikli qaytariladi.
Avtomatik usulda boshqariladigan miqdorlagich suvni va suyuq qo‘shimchalarni hajmiy miqdorlash uchun mo‘ljallangan. Miqdorlagich quyidagi ketma-ketlikda ishlaydi. Masalan 142 l. suv hajmi berilgan, 2 ta elektrodga kuchlanish beriladi. Uzuni idishdagi 140 l. suv miqdoriga to‘g‘ri keladigan va qisqasi (kichigi) 2 l. ga.
Elektrodlarni zanjirga ulaganda, zanjir boshqarmasiga xabar beriladi va 6-elektromagnit ta'sirida 9-qopqoq ochiladi. Miqdorlagich qobig‘iga suv kiradi.
Qachonki suvning miqdori qisqa elektrodning qirrasiga yetganida, elektr zanjir ulanadi va xabar kuchaytirgich bilan 6-elektromagnit boshqaradigan zanjirga beriladi va u 9-klapanni yopadi. Miqdorlagich qobig‘idagi suv 10-qopqoq orqali chiqariladi, to uzun elektrodning pastki qirrasiga yetkuncha. Keyin elektr zanjir uziladi va chiqaruvchi qopqoq berkiladi. Shu tariqa yana ish jarayoni qaytariladi.