«Qurilish materiallari va konstruksiyalari» kafedrasi «korxonalarda qurilish konstruksiyalarini tayyorlashni loyihalash»

M va Q larning aniqlangan qiymati bo‘yicha bir oraliqli panellarning egiluvchanlik kesimi xuddi to‘g‘ri burchakli yoki tavrli kesim kabi hisoblanadi. Murakkab kesimli yig‘ma panellar orayopma (qovurg‘ali, ko‘pqovurg‘ali, bo‘shliqli va b.) hisoblashda tavrli yoki ikki tavrli kesimiga ekvivalent qiymat keltiriladi (3-rasm). Bunday holda cho‘zilgan zonadagi tokcha mustahkamlikka hisobda inobatga olinmaydi. Yuqoriga qaragan qovurg‘ali panelning hisobiy kesim eni qovurg‘alar eni yig‘indisiga teng deb olinadi (ularning o‘rtacha qiymati bo‘yicha), hisob to‘g‘ri burchakli element kesimi kabidek olib boriladi. Siqilgan zonada qovurg‘ali tokchali plitaning kesimi o‘rtacha qalinlikdagi hamma qovurg‘alarning tavr kesimiga polkalar eni va qalinligining konstruktiv o‘lchamlari yig‘indisi qabul qilingan.
Dumaloq bo‘shliqli panellarda ekvivalentli ikki tavrli kesimni topish uchun d diametrli dumaloq teshikni maydoni h₁ tomonli kvadrat teshik maydoniga teng deb qabul qilinadi:

Oval bo‘shliqli haqiqiy kesimini, xuddi o‘sha A yuzali va o‘sha I inersiya momentli, o‘lchamlari bo‘lgan to‘g‘ri burchak bilan almashtirilib, oval bo‘shliqli panel kesimini ikki tavrli kesimga ekvivalent qilib keltiriladi (3-rasm, g va d): ; ; taxminan: h₁=0,95h_ov va b₁=0,95b_ov qabul qilish mumkin. Bunda hisobda e’tiborga olinadigan siqilgan zonadagi tokcha eni b'f qo‘yidagi sharoitlarda chegaralanadi: h'_f /h≥0,1 da keltirilgan kesimda tokchaning butun eni olinadi; h'_f /h<0,1 da hisob tokcha enining b'_f=12(n-I)h'_f +b qiymatidan oshmagan qismi qabul qilinadi (p –panelning ko‘ndalang kesimida qovurg‘alar soni; b – qovurg‘aning hisobiy eni, barcha qovurg‘alar kesimini o‘rtacha qalinligi yig‘indisiga teng). Qovurg‘asi pastga joylashtirilgan serqovurg‘ali plitalarning, shuningdek, ko‘ndalang qovurg‘ali plitalarda bo‘ylama qovurg‘alar o‘qi orasidagi oraliqdan ortiq bo‘lmagan masofada joylashgan (ПКЖ yoki ПНС turdagi plitalar), siqilgan zonada tokcha eni hisobda to‘liq hisoblanadi.


3-rasm. Orayopma panellarning ko‘ndalang kesimining berilgan va hisobiy sxemalari
a –dumaloq bo‘shliqli; b, v – qovurg‘ali; g, d – oval bo‘shliqli.

Oldindan zo‘riqtirilgan panellarning kesimi balandligini oldindan deb belgilash mumkin.

Armatura kesimi maydonini tayyor jadval va formula yordamida topiladi. Agar, neytral o‘q siqilgan tokcha chegarasidan o‘tsa, 1-jadval bo‘yicha aniqlangan qiymatdan keyin ξ i η qiymatlari topiladi, x≤ξh₀ sharti tekshiriladi va formula bo‘yicha cho‘zilgan armatura yuzasi hisoblanadi.

Bu armaturani bo‘shliqli panelning cho‘zilgan zonasiga teng taqsimlab joylanadi, qovurg‘ali plitalarda armatura hamma bo‘ylama qovurg‘aga nisbatan 2 marta kam bo‘ylama armatura qo‘yiladi.


1 - jadval. Yakka armatura bilan armaturalangan to‘g‘ri burchak kesimli egiluvchan elementlarni hisoblash uchun ma’lumotlar

0,01	10	0,995	0,01	0,36	1,84	0,82	0,295
0,02	7,12	0,99	0,02	0,37	1,82	0,815	0,301
0,03	5,82	0,985	0,03	0,38	1,8	0,81	0,309
0,04	5,05	0,98	0,039	0,39	1,78	0,805	0,314
0,05	4,53	0,975	0,048	0,4	1,77	0,8	0,32
0,06	4,15	0,97	0,058	0,41	1,75	0,795	0,326
0,07	3,85	0,965	0,067	0,42	1,74	0,79	0,332
0,08	3,81	0,96	0,077	0,43	1,72	0,785	0,337
0,09	3,41	0,955	0,085	0,44	1,71	0,78	0,343
0,10	3,24	0,95	0,095	0,45	1,69	0,775	0,349
0,11	3,11	0,945	0,104	0,46	1,68	0,77	0,354
0,12	2,98	0,94	0,113	0,47	1,67	0,765	0,359
0,13	2,88	0,935	0,121	0,48	1,66	0,76	0,365
0,14	2,77	0,93	0,13	0,49	1,64	0,755	0,37
0,15	2,68	0,925	0,139	0,5	1,63	0,75	0,375
0,16	2,61	0,92	0,147	0,51	1,62	0,745	0,38
0,17	2,53	0,915	0,155	0,52	1,61	0,74	0,385
0,18	2,47	0,91	0,164	0,53	1,6	0,735	0,39
0,19	2,41	0,905	0,172	0,54	1,59	0,73	0,394
0,2	2,36	0,9	0,18	0,55	1,58	0,725	0,399
0,21	2,31	0,895	0,188	0,56	1,57	0,72	0,403
0,22	2,26	0,89	0,196	0,57	1,56	0,715	0,408
0,23	2,22	0,885	0,203	0,58	1,55	0,71	0,412
0,24	2,18	0,88	0,211	0,59	1,54	0,705	0,416
0,25	2,14	0,875	0,219	0,6	1,535	0,7	0,42
0,26	2,1	0,87	0,226	0,61	1,53	0,695	0,424
0,27	2,07	0,865	0,236	0,62	1,525	0,69	0,428
0,28	2,04	0,86	0,241	0,63	1,52	0,685	0,432
0,29	2,01	0,855	0,248	0,64	1,515	0,68	0,435
0,3	1,98	0,85	0,255	0,65	1,51	0,675	0,439
0,31	1,95	0,845	0,262	0,66	1,5	0,67	0,442
0,32	1,93	0,84	0,269	0,67	1,495	0,665	0,446
0,33	1,9	0,835	0,275	0,68	1,49	0,66	0,449
0,34	1,88	0,83	0,282	0,69	1,485	0,655	0,452
0,35	1,86	0,825	0,289	0,7	1,48	0,65	0,455

x>ξh₀ bo‘lganda neytral o‘q qovurg‘a bilan kesishib, siqilgan tokchani pastidan o‘tadi. Bunday holatda, betonning hisobiy qarshiligi uning prizmatik mustahkamligi R_b ga (koeffitsient ni nazarda tutgan holda) teng bo‘lgan, qovurg‘ani siqilgan qismi bilan tokchani birgalikda ishlashini hisobda e’tiborga olinadi.

Bo‘ylama armaturaning hisobidan tashqari element mustahkamligi qiya kesimi bo‘yicha tekshiriladi. Bunda hisobga faqat qovurg‘alarning b eni yig‘indisi (chiqindidan tashqari) kiritiladi.
Yig‘ma panellarni konstruksiyalashda zarur:
tayyorlash texnologiyasi talablarini hisobga olish va yig‘ma temir-beton konstruksiyalar unifikatsiyasi; tutish joylarda kesishgan yuzalarni qolipdan tekis ko‘chirishda qo‘llash uchun qovurg‘aning qiya yon bag‘ri ;
plitada betonning saqlanish qobig‘i 10 mm, qovurg‘alarda – 15-20 mmdan qovurg‘aning balandligidan oshmasligi kerak;
loyihalashda payvandlanadigan karkaslar va to‘rlarni konstruktiv va texnologik talablarga rioya qilgan holda karkas va to‘rlarning ishchi armaturalarni joylashtirish (rasm.4), qabul qilingan hisob shartlariga mos kelishi kerak.




4-Rasm. Orayopma panellarda payvandlanadigan to‘r va karkaslarning joylashishi
a –yirik teshikli panel; b – qovurg‘ali panel;1 – yuqori to‘r plani;
2 – pastki to‘r plani; 3 – plita to‘ri plani