Qurilish materiallari va buyumlari

 
3-ISH. BETON NAMUNALARNI TAYYORLASH VA ULARNI SAQLASH 
Ishlash tartibi.
 
Beton namunalarini tayyorlashda tomonlari 1x2 m bo‘lgan idishga tarozida 
tortilgan qum solinadi. Keyin ustiga tortilgan sement solinib, yaxshilab aralashtiriladi va unga oldindan 
tortib qo‘yilgan shag‘al solib yana aralashtiriladi. Quruq qorishma o‘rtasida belkurak bilan chuqurcha 
qilinadi va unga ma’lum miqdordagi suv quyiladi. Belkurak bilan qorishmani ag‘darib 5-10 min 
aralashtiriladi va sinash uchun 10x10x10 sm li qoliplarga joylanadi. Qolip titratgich ustiga o‘rnatiladi 
va mahsus qisqichlar bilan mahkamlanadi. YOki beton qorishma po‘lat sterjen bilan 25 marta zichlanadi. 
Beton qorishmasining yuzasiga nam latta yopib qo‘yib bir kun saqlanadi. Keyin qoliplardan bo‘shatib, 
har qaysi namuna 27 kun saqlanadi.
4-ISH. BETON NAMUNALARINI SINASH VA MARKA (KLASS) BELGILASH 
Asbob va uskunalar.
 10x10x10 sm li beton namunasi, chizg‘ich, gidravlik press. 
Ishlash tartibi.
Beton namunalarini sinash va markasini belgilashda 10x10x10 sm li kum 
namunalari tayyorlanadi. Sinaladigan namunalar to‘g‘ri geometrik shaklda bo‘lishi kerak. Namunani 
sinashdan oldin uning kuch tushadigan yuzasining tomonlari ikki martadan o‘lchanadi va ko‘ndalang 

---

-
132 -
kesim yuzasi (S) 0,1 sm
2
aniqlikkacha hisoblanadi. Siqilishga sinaladigan namunaga tushadigan kuch 
qolipdagi qorishmaning joylanish yuzasiga parallel bo‘lishi kerak. Beton namuna press plitkasining 
markaziga o‘rnatiladi va sekundiga 0,2-0,3 tezlikda namuna yorilguncha kuch beriladi. Uchta beton 
namunasining sinash natijasida olingan natijalarning o‘rtacha arifmetik qiymati betonning siqilishga 
mustahkamlik chegarasini ifodalaydi va u quyidagi 2-formula orqali hisoblab topiladi, olingan natijalar 
jadvalga yozib boriladi. 
S
P
R
б
сик

, MPa. (2) 
Oddiy beton namunalarini nam sharoitda 28 kungacha saqlashning iloji bo‘lmasa, ularni 3 yoki 7 kun 
namlikda saqlab, so‘ngra sinash ham mumkin. U holda betonning siqilish (egilish)dagi mustahkamlik 
chegarasi quyidagi 3-formula
 
oraqali hisoblanadi: 
,
lg
28
lg
28
.
n
R
R
n
б
сик


(3) 
tayyorlangan kun – sinalgan kun – qotirish uchun ketgan kun –….. 
№ 
Namuna o‘lchamlari, sm 
Kesim 
yuzasi, 
sm
2 
Buzuvchi 
kuch, kgs 
Sikilishga mustah-kamlik 
chegarasi , kgs/sm
2
eni 
qalinligi 
1 
2