Qurilish materiallari

6.4.6. Betonning issiqlik-fizik xossalari
Issiqlik sig'imi. Oddiy og'ir betonning solishtirma issiqlik sig'imi 0,75-0,92 kJ/(kg∙°C) bo'ladi. Issiqlik sig'imi, asosan, to'ldirgichlarning xossalariga va betonning zichligiga bog'liqdir.
Issiqlik o'tkazuvchanlik. Og'ir betonning quruq havo sharoitidagi issiqlik o'tkazuvchanligi 1,2 W/(m∙°C). Og'ir to'ldirgichlar o'rniga g'ovak yengil to'ldirgichlar ishlatilsa, λ2-4 marta kamayadi. Betonning namligi oshsa yoki suv kirib muzlasa λ keskin oshib ketadi. Uysozlik panellari, issiq-sovuqdan himoyalovchi konstruksiyalar tayyorlanganda, og'ir beton qo'shimcha ravishda issiqlik izolatsiyasi materiallari bilan ta'minlanadi.
Haroratdan chiziqli kengayish koeffitsiyenti (XChKK). Og'ir betonning XChKK (10∙10^-6) °C^-1 ni tashkil etadi va beton 50°C qizdirilganda 0,5 mm/m bo'ladi. Beton asosida bino va inshootlar qurilganda XChKK hisobga olinib, harorat farqidan ularda yoriqlar hosil bo'lishini bartaraf etish maqsadida haroratdan kirishish choklari hosil qilinadi. Harorat 80°C oshganda, ichki zo'riqish hisobiga yirik to'ldirgichlar va qorishma kontakt yuzalarida mikroyoriqlar hosil bo'ladi.
Olovbardoshlik. Beton umuman yonmaydigan material hisoblansa-da, yuqori harorat ta'sirida buziladi.
Binolarga o't tushganda olovning qisqa muddatli ta'sirida beton xossalari o'zgarmasligi mumkin. Ammo 160-200°C harorat uzoq muddat ta'sir etsa, betonning mustahkamligi 25-30% pasayadi. Harorat 500°C oshsa, sement toshi gidrominerallari va kalsiy gidrooksidi parchalanadi, natijada betonning mustahkamligi keskin kamayadi va konstruksiya buziladi.
Beton uzoq muddat 200°C ortiq haroratda ishlatilishi mo'ljallangan bo'lsa, betonning issiqlik izolatsiyasi materiallari bilan himoyalanadi yoki konstruksiyalar olovbardosh betondan tayyorlanadi. O't tushish ehtimoli ko'p bo'lgan qurilish obyektlarida beton yuzasini harorat ta'sirida tezlikda ko'pchib g'ovak issiqlik izolatsiyasi qoplamasi hosil qiluvchi maxsus polimer kompozitsiya-lardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
O'zbekiston (MDX mamlakatlari) va Еvropada beton xossalariga oid standartlarni solishtirish tahlili 6.5-jadvalda keltirilgan.