Qurilish materiallari korxonalar iqtisodiyoti

Internet saytlari:

1. 
   www.gov.uz (O’zbekiston Respublikasi hukumatining rasmiy sayti)
   
2. 
   www.gkas.uz (O’zbekiston Respublikasi Davlat arxitektura va qurilish
   

qo’mitasi rasmiy sayti)

MUSTAQIL YECHISH UCHUN MASALALAR:

1-masala. Mintaqa kapital qurilishining so’nggi 3 yil mobaynida rivojlanishi quyidagi ko’rsatkichlarda ta’riflangan (1-jadval).

1-jadval

(mlrd. so’m)

Ko’rsatkichlar	1 yil	2 yil	3 yil
1. Asosiy kapitalga investisiyalar – jami	537,4	744,5	1320,9
shu jumladan, obyektlar bo’yicha:
ishlab chiqarish uchun mo’ljallangan	309,0	427,8	843,2
ishlab chiqarish uchun mo’ljallanmagan	228,4	316,7	486,7
2. Asosiy fondlarni ishga tushirish	343,6	514,0	990,9
3. Qurilish-montaj ishlarining qiymati	296,7	388,4	571,0
4. Tugallanmagan qurilish xajmi	516,9	761,6	1275,2
5. Qurilish-montaj ishlariga jalb etilgan ishchilarning o’rtacha ro’yxat soni, ming kishi.	215,6	190,8	162,5

Qurilish tarmog’i rivojlanishining beshinchi yilida asosiy kapitalga kiritiladigan sarmoyalar xajmini uchinchi (bazis) yilda erishilganga nisbatan 1,5 marotaba, ishga tushirilayotgan asosiy fondlarni – 1,3 marotaba, qurilish-montaj ishlarini – 1,4 marotaba orttirish ko’zda tutilgan. Bunda bashorat qilinayotgan investisiyalar tarkibidagi tugallanmagan qurilish xajmi 30 %ga pasaytirilishi lozim. Qurilish-montaj ishlarida band bo’lgan ishchilarning o’rtacha ro’yxat soni 5 yilda 200 ming kishini tashkil etadi.

Aniqlash kerak:

1. 
   Kapital qurilish ko’rsatkichlarining 3 yil ichida va rejalashtirilayotgan davrda rivojlanish sur’ati qanday bo’ladi;
   
2. 
   Qurilishda band bo’lgan ishchilarning ish unumdorligi uchinchi yilda va beshinchi yilda qanday bo’ladi;
   
3. 
   Rejalashtirilayotgan yilda tugallanmagan qurilishning mutlaq (absolyut) xajmi va uning sarmoyalar tarkibidagi ulushini aniqlang;
   
4. 
   3 yil mobaynida va rejalashtirilayotgan davrda qurilish-montaj ishlari, asosiy fondlarni ishga tushirish va investisiyalar tarkibidagi tugallanmagan qurilish xajmining nisbatini aniqlang.
   

Bajarilgan hisob-kitob asosida kapital qurilish rivojini baholab, zarur xulosalar chiqaring.
2-masala. 2004-2005 yillarda yengil sanoatni rivojlantirish dasturi qiymati 87 mln. so’m bo’lgan bir qator inshootlarni ishga tushirishni ko’zda tutadi. 2004 yilning 1 yanvar holatiga shu sanada boshlangan obyektlar bo’yicha tugallanmagan qurilish xajmi 16,1 mln. so’mni tashkil etadi. Ko’rsatilgan davr chegarasidan chiquvchi qurilishlar bo’yicha 2005 yilning 1 yanvar holatiga kelgusi davr uchun bajarilgan ishlar xajmi (zadel) 22 mln. so’mni tashkil qiladi.

2004-2005 yilda mo’ljallangan obyektlarni qurilish uchun zvrur bo’lgan investisiyalar xajmini aniqlang.

3-masala. Yengil sanoatdagi o’tuvchi va yangi qurilishlar tarkibida quyidagilar bor: quvvati yiliga 44 ming dona mahsulot bo’lgan paypoq fabrikasi, quvvati yiliga 8,5 mln. maxsulot bo’lgan to’qimachilik fabrikasi, yiliga 3 mln. juft poyafzal chiqaruvchi korxona, yiliga 2,6 mln. so’mlik mahsulot chiqaruvchi tikuv fabrikasi, yiliga 110 mln. dm charm ishlab chiqaruvchi korxona, 120 ming mato tayyorlovchi paxta yigirish fabrikasi.

Paypoq, to’qimachilik va paxta yigiruv fabrikalari 2003 yilda, qolganlari esa 2004 yil boshida qurila boshlandi.

Smetaqiymati va 2004 yil boshiga yakunlanmagan qurilish xajmi quyidagi ma’lumotlardan iborat (2-jadval).

2-jadval

(mln. so’m)

Obyektlar	To’liq smeta qiymati mln. so’m	Tugallanmagan qurilish mln. so’m
Paypoq fabrikasi	980	320
To’qimachilik fabrikasi	1900	640
Poyafzal korxonasi	1400	-
Tikuv fabrikasi	1200	-
Charm korxonasi	850	-
Paxta yigiruv fabrikasi	2100	610

Qurilish davomiyligi me’yorlarida yengil sanoat korxonalarini bunyod etishning quyidagi muddatlari va sarmoyalar (kapital quyilmalarni) qurilish yillari bo’yicha quyidagicha taqsimlash ko’zda tutilgan (3-jadval).

Talab etiladi:

3. 
   2004 yilga yengil sanoat bo’yicha kapital quyilmalarning umumiy xajmini aniqlang.
   
4. 
   Qurishlarni titul ro’yxatini tuzing.
   

3-jadval

Obyektlar	Qurilish davomiyligi me’yorlari (oylarda)	Sarmoyalarni yillar bo’yicha taxliliy taqsimlanishi (smeta qiymatiga nisbatan foizlarda)
		1 yil	2 yil	3 yil
Paypoq fabrikasi	26_30_55	15
To’qimachilik fabrikasi	26	30	55	15
Poyafzal korxonasi	22	40	60	-
Tikuv fabrikasi	24	40	60	-
Charm korxonasi	22	45	55	-
Paxta yigiruv fabrikasi	26	30	55	15

4-masala. Smeta qiymati 980 mln. so’mlik makaron zavodini qurish paytida ikkinchi yil oxirigacha 830 mln. so’mlik qurilish-montaj ishlarini bajarish ko’zda tutilyapti, qurilish avvalidanboshlab, birinchi va ikkinchi yil davomida zavodning alohida sexlari bunyod etilib, ishga tushirildi. Ushbu sexlar qiymati 430 mln. so’mga teng.

Aniqlash kerak: Zavod qurilishining ikkinchi yili oxirida smeta sexlarida negiz xajmi qancha bo’lishini toping.

5-masala. Kelgusi 5 yil davomidamashinasozlik tarmog’ida umumiy quvvati 150 dona maxsulot bo’lgan korxonalarni ishga tushirish ko’zda tutilgan. Bu korxonalar qurilish muddatlariga qarab, 4 ta guruhga bo’linadi. Bunda 1-guruh korxonalarining quvvati barcha korxonalarning umumiy quvvatidan 20 %ni, 2-guruh – 30 %ni, 3-guruh – 40 % va 4-guruh – 10 %ni tashkil etadi.

Dastlabki guruh korxonalarini qurishning normativ davomiyligi – 2 yil, 2-guruhniki – 3 yil, 3-guruhniki – 1,5 yil va 4-guruhniki – 2,5 yildan iborat.