|
Izoh: bikirlik standart viskozometr bo‘yicha ko‘rsatilgan.
Sement sarfining minimal bo‘lishi beton qorishmasining quyuqligi va to‘ldiruvchi moddaning o‘lchamiga bog‘liq bo‘ladi. (1.6-jadval). Beton tarkibini aniqlashda, belgilangan mustahkamlik ko‘rsatilgan miqdordan kam bo‘lsa, hisob uchun sementning minimal sarfi olinadi. Beton uchun uchun materiallar 2-bob (birinchi qism)da aytilgan tavsiyalarga rioya qilingan holda tanlanadi.
Sementni tejamli ishlatish uchun uning markasi betonning berilgan markasidan balandroq bo‘lishi talab etiladi. (1.7-jadval).
Beton uchun tavsiya etiladigan sement markasi.
jadval
Beton markasi
|
Sement markasi
|
Beton markasi
|
Sement markasi
|
M 100
|
300
|
M 300
|
500
|
M 150
|
400
|
M 400
|
600
|
M 200
|
400
|
M 500
|
600
|
Beton uchun sementning juda past markalari ishlatilganda sement sarfini ko‘paytirish talab etiladi. Aksincha, sement markasi ortiqcha baland bo‘lganda, sement sarfi, texnik shartga ko‘ra olinishi lozim bo‘lgan mustahkamlik uchun belgilangan minimal qiymatdan kamroq bo‘lishi mumkin.
Bunday holatda, sementni tejash uchun beton tarkibiga maydalangan qo‘shimcha faol kremniyli yoki inert qo‘shimchalar (kul, maydalangan kvars qumi, oxak uni va boshqalar)ni qo‘shish talab etiladi.
Beton to‘ldiruvchisi sifatida, qoidaga ko‘ra, mahalliy material yoki yaqinda joylashgan kar ‘yyerdan olinadigan materillarni ishlatishga harakat qilinadi. Biroq ularning orasidan sement sarfi minimal bo‘lgan holatda lozim hususiyatli beton olish imkonini beradiganlari tanlab olinadi. Beton qorishmasi belgilangan harakatchanligiga suv sarfini to‘g‘ri taqsimlash orqali, betonning mustahkamligiga esa suv-sement nisbati va sement sarfini to‘g‘ri taqsimlanishi natijasida erishiladi.
Sement sarfi minimal bo‘lishini to‘ldiruvchining katta-kichikligi to‘g‘ri tanlanishi ta’minlaydi. Ularning miqdorini aniqlashda ilgari qum va shag‘al o‘rtasidagi optimal nisbat r bo‘yicha berilgan tavsiyalar qo‘llanilgan. Zamonaviy hisoblash usullarida odatda shag‘al (mayda tosh) yoyiluvchanligining qorishma a nisbati hisoblanadi va bunday nisbat qorishma hajmi shag‘al ichidagi bo‘shliq hajmidan qancha ko‘p ekanligini ko‘rsatadi. a koeffitsientining joriy etilishi beton tarkibini aniqlashni osonlashtirdi, uning natijlari ishonchliroq bo‘ldi. Nimagaki, boshqa shartlar rioya etilgan holda minimal sement sarfi bilan beton tayyorlash optimal a qiymati beton strukturasi qoliplashining fizik asoslaridan kelib chiqqan holda olinadi. Bu holda og‘ir betonda qum va shag‘al sarfi ikki tenglamali formulani hal qilish orqali olinadi:
bu ‘yyerda: s, p, sh - sement, qum va shag‘alning haqiqiy zichligi, kg/l; Pshshag‘alning g‘ovakligi (nisbiyqiymat); a - shag‘aldonalarining qorishmadatarqalishikoeffitsienti; - shag‘alningzichligi, kg/l.
Birinchitenglamaningbetonkomponentlariabsolyut hajmining yig‘indisi1 m3tayyor zichbeton (1000 l) ga teng, deb olingan shart bilan chiqarilgan va bu holda beton tarkibida havobo‘lmasligilozim. Ikkinchi tenglamaning sharti - qum-sementli qorishma (standart bo‘sh holatida) shag‘al orasidagi bo‘sh joylarni to‘la to‘ldirishi va uning donalarini bir miqdor surishi lozim va bu holat betonaralash masining yaxshi joylashishi ham dato‘ldiruvchidonalariningyagona, mustahkammanolitbo‘libbirlashishiuchunzarur.
Bu usuldagi tenglamada ikkita noma’lum –qum va shag‘al bor. Sababi, suv va sement sarfi betonning mutahkamligi, beton qorishmasining harakatchanligiga qarab, keffitsient esa, eksperimental usulda olingan tavsiyalarga asosan sement sarfi minimal bo‘lishini ta’minlovchi nisbatga qarab olinadi.
Keltirilgan tenglama yordamida quyidagini olamiz:
(1.4)
(1.5)
Yengil betonlar uchun tenglamaning boshqa usuli qo‘llaniladi va bunda ikkinchi tenglama beton mustahkamlik darajasi belgilangan shart bilan chiqariladi. Betonga havoni tortuvchi qo‘shimchalar qo‘shilgan taqdirda, tenglamaga qushilgan havo hajmini belgilovchi qiymat qo‘shiladi. SHunday qilib, ko‘rib chiqilgan usulda material sarfining yakuniy qiymati, materiallar egallaydigan absalyut hajm nazarda tutilgan holda hamda betonning tejamliligi, mustahkamligi va boshqa xususiyatlari etarli bo‘lishi hisobga olingan holda chiqariladi.
Beton xususiyati kimyoviy qo‘shimchalar bilan yaxshilangan taqdirda, materiallar sarfini hisoblashda hisob kitoblarga tegishli o‘zgartirishlar kiritish orqali ularning ta’siri hisobga olinadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
