Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalari ishlab chiqarish

Mavzuni jonlashtirish uchun blish so‘rov savollari
1. Ishlab chiqarish jarayoni parametrlari.
2. Texnologik sikl.
3. SHag‘al yoki chaqilgan toshdan sinash uchun namunalar tayyorlash
4. Yyengil to‘ldiruvchining mustahkamligi
Foydalanilgan adabiyotlar

1. 
   Neville, Adam M. Properties of concrete / A.M. Neville. -- 5th ed. p. cm. ISBN 978-0-273-75580-7 (pbk.)
   
2. 
   Akramov X.A., Nuritdinov X.N. Beton va temir-beton buyumlari ishlab chiqarish texnologiyasi. Darslik. T., 2011.
   
3. 
   Akramov X.A., Nuritdinov X.N. Beton texnologiyasi. O‘quv qo‘llanma. I va II qism. TAQI T., 2012.
   
4. 
   Akramov X.A., Nuritdinov X.N. Beton texnologiyasi. O`quv qo`llanma. I va II qism. TAQI T., 2012.
   
5. 
   Akramov X.A., Nuritdinov X.N. Beton va temir-beton buyumlari ishlab chiqarish texnologiyasi. O‘quv qo‘llanma. I va II qism. T., 2012.
   

12-modul:Beton qorishmasining reologik xossalari. Beton qorishmasini qotish jarayoni
Reja:

1. 
   Beton qorishmasining reologik xossalari
   
2. 
   Beton qorishmasini qotish jarayoni
   

Beton strukturasi beton qorishmasining qotishi natijasida shakllanadi. Uning qoliplashiga sementning tishlashishi va qotishi hal qiluvchi ta’sir ko‘rsatadi.
TSement suv bilan aralshtirilgandan so‘ng boshlang‘ich davrda uch kal’tsiyli silikat gidrolizi jarayonida kal’tsiy gidroksidi ajralib, to‘ydirilgan qorishma hosil qiladi. Bu qorishmada sul’fat, gidrooksid va ishqor ionlari, shuningdek oz miqdordagi kremnezem, glinozem va temir moddalari mavjud bo‘ladi. Kal’tsiy va sul’fat ionlarining yuqori kontsentratsiyasi qorishtirishdan keyin qisqa vaqtda kuzatiladi, chunki bir necha daqiqa mobaynida yangi paydo bo‘ladigan moddalar – kal’tsiy gidrookisi va ettringit cho‘ka boshlaydi.
Taxminan bir soatdan keyin gidratatsiyaning ikkinchi bosqichi boshlanadi, unda juda mayda kal’tsiy gidrosilikatlarning qoliplashi kuzatiladi. Reaktsiyada faqat sement zarralarining ustki qatlamlarining ishtirok etishi natijasida qaytadan yuzaga keluvchi gidrat fazalar juda nozik granulometriya bilan harakterlanadi, sement zarralari o‘lchami kam o‘zgaradi. YAngi paydo bo‘lgan moddalar miqdori va zichligining ortishi bilan uning chegaraviy qatlami taxminan 2-6 soat ichida kam suv o‘tkazuvchan bo‘ladi. Susaygan gidratatsiyaning ikkinchi bosqichini sement gidratatsiyasining «yashirin davri» deb ataladi.
Gidratatsiya jarayonining uchinchi bosqichi kal’tsiy gidrookisining qorishmadan kristallashuvning boshlanishi bilan harakterlanadi.
Bu jarayon juda jadal kechadi. Kal’tsiy gidrosilikati va ettiringit g‘ovaklar orqali o‘tuvchi va mayda bo‘laklarga ajratuvchi uzun tolalar shaklida o‘sib chiqishi mumkin, shu tarzda sement toshining “asosiy” strukturasi shakllanadi.
Gidratatsiya jarayonining to‘rtinchi va beshinchi bosqichlari sementning to‘liq gidratatsiyalanishuviga qadar sekin davom etadigan reaktsiyalar bilan harakterlanadi. Bu bosqichlarda paydo bo‘lgan g‘ovaklarning gidratatsiya mahsulotlari bilan to‘ldirilishi natijasida sement toshining g‘ovakliligi o‘zgaradi. Qotgan sementli tosh strukturasi zichlanadi va oldin paydo bo‘lgan ettringit monosul’fatga aylanishi mumkin.
Beton xususiyatining o‘zgarishi asosan sement gidratatsiyasi bilan belgilanadi, shuning uchun so‘ngisi bu qonuniyatlarga hal qiluvchi ta’sir ko‘rsatadi. Gidaratatsiya jarayoni etakchi hisoblanadi va uning kechish yo‘nalishi beton strukturasi va xususiyatining o‘zgarishini belgilaydi. Boshqa omillar (masalan, beton tarkibi, to‘ldiruvchi xususiyati va boshqalar) beton strukturasi va xususiyatiga ta’sir ko‘rsatsa-da, ikkilamchi hisoblanadi va muayyan ma’noda ularning sement gidratatsiyasi va sementli toshning strukturasini qoliplashiga ta’siri bilan belgilanadi. Beton xususiyatlari o‘zgarishining vaqt ichida asta-sekin susayishi va ularning barqarorlashuvi sement gidratatsiyasi jarayonining borgan sari susayishi bilan ifodalanadi.