«Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalarini ishlab chiqarish» kafedrasi

15- LABORATORIYA ISHI


Qumning haqiqiy zichligini aniqlash

Ishlatiladigan asbob-uskunalar: qurilish javoni, tarozi Piknometr (zichlikni aniqlovchi asbob),,g‘alvir,byuks, eksikator, qumli vanna,elektr plita.
Ish tartibi:Qumning haqiqiy zichligi xajmi 100 ml va bo‘ynida belgisi bor piknometrda aniqlanadi. Qumning o‘rtacha namunasidan 30 - 40 g tortib olib, dumaloq teshikli (teshikning diametri 5 mm) g‘alvirda elanadi. G‘alvirdan o‘tgan qum buyuks yoki chinni kosaga solinib, massasi o‘zgarmaguncha quritish javonida 110±5°S haroratda quritiladi. So‘ngra kosani eksikatorda o‘tkir sulfat kislota yoki suvsiz kalsiy xlorid tepasida tutib, qum uy haroratigacha sovitildi. Quritilgan qumdan ikki marta 10 g dan tortib olinadi va ular aloxida-aloxida piknometrga (10 g dan) solinadi; piknometrlar toza, quritilgan va tarozida tortib massasi aniqlangan bo‘lishi lozim. Qum solingan xar bir piknometr tarozida tortiladi. Keyin ularga (xajmining 2/3 qismigacha) distirllangan suv quyiladi va aralashtiriladi, keyin piknometrlar qumli yoki suvli vannaga qiya xolda joylanadi. qum zarralaridagi havo pufakchalarini chiqarib yuborish uchun piknometrdagi suv (qum) qaynatiladi; havo pufakchalari chiqib ketgach, piknometr latta bilan artiladi, uy haroratigacha sovitiladi; piknometrga qo‘shimcha distirllangan suv (bo‘ynidagi chiziqchaga etkazib) qo‘yiladi vatarozida tortiladi. Keyin piknometrdan suv va qum bo‘shatib olinib, piknometr yaxshilab chayiladi va bo‘ynidagi chiziqchaga etkazib distirllangan suv quyiladiva yana tarozida tortiladi. Qumning haqiqiy zichligi quyidagi formula yordamida 0,01 g/sm³ gacha aniqlikda xisoblanadi.

- piknometrning qum bilan birgalikdagi massasi
- bo‘sh piknometrning massasi
- piknometrning distirllangan suv bilan birgalikdagi massasi
- distirllangan suv va qum solingan piknometrning xavo pufakchalari chiqarilib tashlagandan keyingi massasi
- suvning zichligi, 1 g/sm³ ga teng.