Qurilish materiallari, buyumlari va konstruksiyalari texnologiyasi

2.3.1.2. Temirbeton shpallari ishlab chiqarish tizimi 
Ommaviy  tartibda  ishlab  chiqariladigan  shpallarning  asosiy  turi  bu  S-56 
turdagi  beton-simli  turidir  (5.11  -rasm).  Bunday  shpallar  V  37,5  klassli  beton  va 
taranglashtiriluvchi  armatura  sifatida  diametri  3  va  5  mm  bo‘lgan  davriy  profili 
yuqori  mustaxkamlikka  ega  po‘lat  simlardan  foydalanib  ishlab  chiqariladi. 
SHpallarni  7  simli  armatura  o‘ramlaridan  foydalanib  armaturalash  variantlari  xam 
mavjud. 
SHpallarni  ishlab  chiqarishdagi  jixozlarning  joylashish  tartibi      -  rasmda 
keltirilgan. 

---

 
SHpallarni  ishlab  chiqarishdagi  asosiy  qo‘yiladigan  talab  bu  armatura  va 
detallarni loyihada ko‘rsatilgan joyiga yuqori aniqlikda o‘rnatishdir.  
Agregat  oqim  usulida  temirbeton  shpallarini  ishlab  chiqaruvchi  ko‘pgina 
zavodlarda o‘nta joyli (umumiy uzunligi 14,26 m bo‘lgan uzunligi bo‘yicha 5 ta va 
ikki qator) qoliplardan foydalanish yo‘lga qo‘yilgan (5.12-rasm).  
Tayyor simli paket traversa yordamida rolikli konveyerga qo‘yiladi va qolipga 
tortish  postiga  uzatiladi.    Taranglash  ikki  bosqichda  bajariladi.  Birinchi  bosqichda 
armatura  loyihada  ko‘rsatilgan  ko‘rsatkichning    30  %  igacha  taranglashtiriladi  va 
qolipga diafragma va armatura fiksatorlari o‘rnatiladi. Ikkinchi bosqichda simli paket 
380 kN kuch bilan taranglashiriladi va ichki zo‘riqishni relaksatsiyasi uchun 4 minut  
davomida  ushlab  turiladi,  so‘ngra  zo‘riqish  kuchini normativ   
ko‘rsatkich  (360  kN)gacha  pasaytirilib,  so‘ngra    maxsus  vintlar  yordamida 
mahkamlanadi. 
Armaturalar  taranglashtirilgandan  so‘ng  qolip  ko‘prikli  kran  yordamida 
qoliplash postiga olib borib o‘rnatiladi. Qolipga beton taqsimlagich yordamida beton 
to‘ldiriladi va zichlanadi. Keyin qolip boshqa vibromaydonchaga uzatiladi va beton 
vibroyukdan  foydalanib  zichlanadi.  So‘ngra  qolipdan  diafragma  va  tayanch 
shaybalarining  ushlagichlari  bo‘shatilib  olinadi  va  qolip  ko‘prikli  kran  yordamida 
chuqurda  joylashgan  bug‘  bilan  ishlov  berish  kamerasiga  joylashtiriladi.  U  erda 
betonga 3 + 4 + 2 ch tizimda, 85 
0
S xaroratda va  95% dan kam bo‘lmagan namlikda 
issiqlik ishlovi beriladi. 
Issiqlik  ishlovi  berilgandan  so‘ng  qolip  kran  yordamida  anker  xalqalarini 
echish va zo‘riqishni betonga uzatish postiga uzatiladi. Bu vaqtda betonning markasi 
35 MPa dan past bo‘lmasligi lozim. 
Qolip kran yordamida gidravlik richagli o‘girgich (kantovatelь) ga o‘rnatiladi 
va  180
0
  ga  o‘girilib  shpallar  plastinasimon  konveyerga  tushiriladi.  Qolip  esa 
tozalash, moylash, diafrakmalarni o‘rnatish va boshqa postlarga uzatiladi. SHpallar 
esa  armaturani  kesish,  taxlash  postiga  uzatilib  20  donadan  (5  qator  4  donadan) 
taxlanadi    va  8  soatlik  dastlabki  ushlab  turishdan  so‘ng  tayyor  maxsulot  omboriga 
jo‘natiladi. 
Texnologik  jarayon  yopiq  xalqali  sxema  bo‘yicha  xar  bir  qolipga  10-12  minut 
maromida amalga oshiriladi.