Qurilish кonstruksiyalari” каfedrasi 5312000-“Neft-gazni qayta ishlash sanoati оb’yektarini loyihalashtirish va qurish” ta’lim yo‘nalishi

1.3.Gazdan oltingugurtni ajratishda Klaus usuli.

Klaus jarayoni keng kulamda sanoatda gazlarni tozalashda foydalaniladi. Bu jarayonni xossa xususiyatlari shundan iboratki, asosan vodorod sulfidni elementar oltingugurt olishda ishlatiladi. Bu jarayonlar vodorod sulfid kislorod hamda oltingugurt IV-oksid ta’sirida o’tkaziladi. Katalizator o’rnida (A1203) va boshqa bir qancha metallar ta’sirida o’tkaziladi. Vodorod sulfidni oksidlash jarayonida elementar oltingugurt olishda qo’shimcha oltingugurt IV-oksid vodorod sulfid bilan o’zaro ta’sirlashadi. Bu jarayon kuchli ekzatermik bo’lib termadinamik jihatdan qaytar reaksiyaga olib keladi. Oltingugurtning hosil bo’lish jarayoni qanday sxemada o’tkazilishiga bog’liq.

Sanoatda Klaus jarayonini tuzilishi birinchi navbatda vodorod sulfid gaz kislotali xossaga ega ekanligini va boshqa qo’shimcha komponentli qayta ishlashni masalan, uglevodorolardan S02 olishlarni ta’minlaydi. Klaus jarayonidagi sxemada pech ichida vodorod sulfidni barqaror yonishini ko’rsatadi. Bu jarayon quyida 1- rasmda ko’rsatilgan. Vodorod sulfid 50% dan kam bo’lganda ularning hosil bo’lishi oltingugurtning chiqishi kam bo’ladi. hosil bo’ladigan gazlar 2/3 hajmda aralashishi kerak. Bu jarayondan so’ng katalitik reaktor ichida (H2S S02) vodorod sulfid bilan oltingugurt IV-oksid 2 hajmdan aralashishi kerak.

Agar vodorod sulfidni hajmi 30%dan kam bo’lsa, yonish jarayoni chidamli bo’lmas ekan. Yangi usulda vodorod sulfidni yonish jarayonlari shundan iboratki bunda uncha katta temperaturada maxsus katalizatordan foydalaniladi. Bu variantda Klaus jarayonida kuchli issiqlik ajralishini va termadinamik qiyinchiliklardan xalos bo’ladi. Bu usulni ustunligi shundan iboratki ikki reaktor urtasidagi jarayon 330°C dan oshmaydi va qiyinchiliklarni kamaytiradi.