bu yerda: 0,5 - yo‘lovchi va tranzit sarflari miqdoriga bog‘liq bo‘lgan koeffitsient.
Past bosim gaz quvurlari gidravlik hisoblarni bajarishning bir necha usullari mavjuddir. Bular: tugun sarflari usuli, tranzit va yo‘lovchi sarflari va boshqalar. Mazkur ko‘rsatmada gidravlik hisobning tugun sarflari usulida bajarish keltiriladi.
Tugunlardagi sarflarni aniqlaymiz. Tugun sarfi-tugunga tutashgan barcha uchastklarning ekvivalent sarflarining yig‘indisi, past bosim tarmoqlarining umumiy soatlik sarfiga tengdir.
Yo‘lovchi ekvivalent va tugun sarfining jadvalini tuzamiz.
Past bosim tarmog‘ining hisoblash sxemasini alohida chizib olamiz.
Ta’minlovchi manbaa (GRP) dan ko‘cha tarmog‘ining eng uzoqdagi nuqtasigacha eng qisqa yo‘l bilan taqsimlanish ehtimoli bo‘lgan gaz oqimini qabul qilamiz va sxemada gazning yo‘nalishini o‘qlar bilan ko‘rsatamiz.
Nol nuqtalarni (oqimlarning uchrashuv nuqtalarini) belgilaymiz.
Uchastkalardagi hisobiy sarflarni topish ishlarini qoidaga muvofiq tanlangan oqim yo‘nalishiga teskari, ya’ni nol nuqtalaridan boshlab olib boramiz. Oxirgi uchastkaning (nol nuqtaga tutashuvchi) hisobiy sarfi shu uchastkaning ekvivalent sarfiga teng. Qolgan uchastkalarda hisobiy sarflar shu uchastkaning oxiridagi tugun (uzel) sarflari yig‘indisiga hamda shu tugundan keyin turuvchi uchastkaning hisobiy sarflarining qo‘shilmasiga teng.
Quyidagi ifoda orqali 1 m uzunlikda yo‘qotiladigan o‘rtacha solishtirma bosim aniqlandi.
Bunda: H-taqsimlash gaz quvurlarida ta’minlash manbai (GRP) dan yarim halqa bo‘ylab nol nuqtagacha yo‘qotiladigan bosim, Pa QMQ 2.04.08-96 ga muvofiq. (120 mm suv ustuni) ga ga teng;
-taqsimlash gaz quvurining GRP dan yarim halqa bo‘ylab nol nuqtasigacha bo‘lgan haqiqiy uzunlik, m.
Shundan so‘ng nomogramma yoki hisoblash jadvallari bo‘yicha uchastkalardagi hisobiy sarflar va solishtirma bosim yo‘qotishlar orqali uchastkaning diametrlarini va shu diametrni uchastkadagi 1 m uzunlikda yo‘qotiladigan bosimlar aniqlanadi.
ni uchastkaning hisobiy uzunligi ga ko‘paytirish bilan har bir uchastkalardagi bosim yo‘qotilishi topiladi:
Pa (mm suv ustuni) 1,1 - joylardagi qarshiliklarda bosim yo‘qolishini hisobga oluvchi koeffitsient.
Har ikki yo‘nalish yarim halqalari bo‘ylab yo‘qotiladigan bosimlar bir-biriga miqdor jihatdan mos kelmasligi 10% dan oshmasligi lozim va GRPdan eng uzoqda joylashgan ko‘cha gaz tarmog‘ining nuqtasigacha yo‘qolishi tavsiya etilgan (1200 Pa) bosimning hammasi ishlatilgani ma’qul. Shuni ham nazarda tutish zarurki, yer osti gaz quvurlarining eng minimal diametri ga teng bo‘lishi kerak.
Halqasimon gaz quvurlarida yarim yo‘nalishlardagi bosim yo‘qotishlar bir-birlariga ruxsat etilganidek yaqinlashtirilgach, oxirgi hisob natijalari hisob sxemalarining uchastkalariga va past bosim gaz quvurlarining gidravlik hisobiy jadvaliga yozib chiqiladi. shuningdek, sxemaning tugunlarida tugun bosimlari ham yozib chiqiladi.
19. O‘rta (yuqori) bosim gaz quvurlarining gidravlik hisobini ishlab chiqamiz. O‘rta bosim gaz quvurlariga GRP, hammom, kir yuvish kombinati, qozonxona, non zavodi va boshqa yirik bir joyga to‘plangan iste’molchilar ulanadi.
O‘rta (yuqori) bosim gaz quvurlarining trassasi mumkin qadar yirik bir joyga to‘plangan iste’molchilar yaqinidan o‘tkazilishi kerak va ular tupik yoki halqasimon shaklda yotqiziladi.
Uchastkalar raqamlanadi, trassa oxiridan boshlab uchastkalarning hisobiy sarflari aniqlanadi va gaz oqimiga qarshi iste’molchilarning hisobiy sarflarini jamlab chiqariladi. Uchastkalarning haqiqiy uzunlari km ifodasida aniqlanadi va yozib chiqariladi.
Gaz manbai GRSdan chiqishda yoki ulanish nuqtasida gazning bosimi qanday bo‘lishi topshiriqda beriladi.
O‘rta bosim halqasimon tarmoqlari uchun oqimlar uchrashadigan nuqtada absolyut bosim (0,32 MPa), tupik tarmoqlarda esa oxirgi iste’molchi oldida (0,22 MPa)ga teng deb olinadi.
Gidravlik hisob ulanish nuqtasidan (GRS yoki yuqori bosim GRPsidan) olib borilib, quyidagi ifoda orqali bosim yo‘qotilishi parametrini (kvadrat bosim yo‘qolish) aniqlashdan boshlanadi.
Bunda: -ulanish nuqtasi yoki GRSdan tupik tarmoqlarning oxirgi tuqtasigacha yoki yarim halqa tarmoqda oqimlarning uchrashish nuqtasigacha km birligida joylardagi qarshiliklarda bosim yo‘qotilishlarni hisobga olingan gaz yo‘lining uzunligi, km.
Xulosa Men ushbu “gaz ta’minoti tizimlari” fanidan kurs loyihasini bajarishda Xonobod shahri tashqi gaz ta’minoti tizimini loyihalashni misol sifatida oldim va hisob ishlarini olib bordim.
Kurs loyihasini bajarishni o’quv uslubiy ko’rsatmalar asosida bajardim.
Ushbu kurs loyhasini bajarish davomida quyidagi ishlarni bajardiim kurs loyihasini bajarishni 2 qismga ajratdim:
1.Hisoblash tushuntirish matni
2.Garfik qismi
Bu bo’limlar o’z navbatida qismlarga ajraladi. Tushuntirish matnida kirish, gazlashtirilayotgan hudud ko’rsatkichlari, foydalanilayotgan gazning ko’rstkichlari, aholi sonini aniqlash, kasalxonlar, hamomlar va boshqa obyektlarning soatlik , yillik va solishtirma sarflarini aniqladik. Grafik qismida 2 ta list hudud bosh rejasi, shartli belgilar va gaz tarmoqlarining joylashishi ko’rsatilgan. Shu tartibda kurs loyihasini tamomladim. Ish uchun kerakli ko’nikmalarga ega bo’ldim va kamchliklarimni o’rganib chiqdim.
