Quloq tomoq

staxiy nayi yordamida quloqqa puflab, quloqdagi yiringni 
chiqarib yuborish usulini taklif etgan. Shuningdek, quloq 
kasalliklarida jarrohlik davo yo‘llarini ham qo‘llashni tav-
siya qilgan.

---

7
Chunonchi, 1649-yilda Riolan eshituv nayi berkilib qo-
lishi natijasida quloq eshitmay qolsa va guvillasa so‘rg‘ich-
simon o‘simtani trepanatsiya qilish kerak, deb ta’kidla-
gan.  Kataniya  (1736–1822) yaratgan kashfiyot otiatriyan-
ing rivojlanishida muhim bir bosqich bo‘ldi, olim birinchi 
bo‘lib quloq labirintida havo emas, balki maxsus suyuqlik 
borligini isbotlab berdi. U ichki quloqning suv yo‘lini ham 
batafsil ta’riflab bergan. 1890-yilda Kuper  birinchi marta 
parasentez – o‘rta quloq yallig‘langanda nog‘ora pardani 
operatsiya qilishni taklif qilgan.
Rossiyada nashr qilingan «Jarrohlikni qo‘llash bo‘yicha 
qo‘llanma»da kattagina bob quloq, tomoq va burun ka-
salliklariga bag‘ishlangan bo‘lib, u ana shu kasalliklarga 
oid birinchi fundamental darslikdir. Bu darslik mualli-
fi tibbiy-jarrohlik akademiyasining professori I.F.Bushdir 
(1771–1843). U tashqi, o‘rta va ichki quloq kasalliklarini 
bayon qilish bilan birga burun bo‘shlig‘i kasalliklari haqida 
ham ma’lumotlar keltirgan. Shuningdek, ko‘pgina quloq, 
tomoq va burun kasalliklarini konservativ va jarrohlik yo‘li 
bilan davolashga oid tavsiyalar bergan. Ko‘rinib turibdiki, 
tibbiyot ilmida muhim o‘rin tutgan otorinolaringologiya 
fani uzoq va mashaqqatli rivojlanish yo‘lini bosib o‘tdi. 
Otorinolaringologiya mustaqil fan sifatida ajralib chiqqunga 
qadar yuqori nafas yo‘llari kasalliklarini terapevtlar davo-
lardi. Jarrohlar esa quloq kasalliklariga yordam ko‘rsatar 
edilar. Chunki aynan quloq kasalliklarida aksari hollarda 
yordam talab qiladigan asoratlar ko‘proq uchraydi.
Otorinolaringologiyaning rivojlanib shakllanishida te ra-
piya hamda jarrohlikning hissasi katta bo‘ldi. Klinik tajri-
ba, fiziologik yutuqlarning to‘planib borishi, tekshiruv va 
davo lashning yangi usullarining o‘zlashtirilishi quloq, to-
moq va burun patologiyasida nazariy va amaliy masalalar-
ni kerakli darajada ixtisoslab ajratish zaruratini tug‘di-
radi. Bunda tomoq, burun va quloq bo‘shlig‘ini ko‘zdan 
kechirish usul larining kashf etilishi katta yordam berdi.