Qoraqalpoqiston qishloq xo’jaligi va qishloq xo’jalik texnologiyalar instituti

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI QISHLOQ XO’JALIGI VAZIRLIGI
QORAQALPOQISTON QISHLOQ XO’JALIGI VA QISHLOQ XO’JALIK TEXNOLOGIYALAR INSTITUTI

FAKULTET
<<________________________________________>>

MUTAXASSISLIGI
<<________________________________________>>

MUSTAQIL ISH

O’zbek tilini sohada qo’llanilishi fanidan.
_____________________________________________________

To’ldiruvchi: ____________

Qabul qilgan: ____________

NUKUS-2022

REJA
1. Atamalarning kelib chiqish tarixi.
2.Atamalarning sohalar bo’yicha yuzaga kelishi.
3.Atama va termin tushunchasi. Nutqning aniq, ravon va mazmunli bo‘lishida kasbiy atamalarning o‘ziga xos o‘rni va ahamiyati haqida tushuncha berish.
4.Kasbga oid so‘zlar va atamalarni nutqda to‘g‘ri qo‘llash va izohli lug‘atdagi ma’nolarini o‘zlashtirish.
Bozordagi qishloq xo’jaligi maxsulotlarining savdo xizmati yuzasidan dialogik suhbatlar tuzish, unda milliy muomala madaniyatiga, soha atamalarining qo‘llanishiga e’tibor bеrish.

Atama- lotincha chegara ma’nosini bildirib anglatib, turli sohalarda, aniq tushunchani ifodalash uchun qolaniladigan sozga aytiladi. Atamalarning ozgarishi til tarixi uchun ham, xalq tarixi uchun ham qimmatli manbaa hisoblanadi. Atama-ma’lum fan yoki hunar sohasiga oid Tushunchalarni qayd qilish, saqlash va bu sohada to’plangan bilim, tajriba, texnik mahorat va malakani boshqalarga berish vositasidir. Atama ifoda etilayotgan tushunchani o’zida to’la mujassamlashtirishi kerak.. Atamalar adabiy tilning bir tarmog’i bo’lib, Uning ichki qonuniyatlariga bo’ysunadi. Asossiz tanlangan atama davr o’tishi bilan iаfodalangan tushuncha mazmuniga mos kelmasa, iste’moldan chiqadi va uning o’rniga yangi atama yaratiladi yoxud uning ma’qul sinonimi o’rnini egallaydi. Atama-ma’lum fan yoki hunar sohasiga oid tushunchalarni qayd qilish, saqlash va Bu sohada to’plangan bilim. Atamalarining aniqligi va qat’iylashishi mazkur millatning fani, maorifi, Madaniyati darajasini belgilaydi. Atamalar adabiy tilning bir tarmog’I bo’lib, Uning ichki qonuniyatlariga bo’ysunadi.. Atamashunoslikning kelib chiqishi Avstriyalik olim Oygen Vyuster va atamashunos Dmitriy Semyonovich Lotte 1930 yillar dastlabki ishlarini chop etishgan. Hozirgi kunga kelib atamashunoslik nazariy masalalarini ishlab chiqish ustida bir qator milliy maktablar shug’ullanib kelmoqda .Atamashunoslik lug’atshunoslikning ajralmas qismi sifatida ko’plab tilshunoslarning tadqiqot maqsadi bo’lib kelmoqda. Keyingi yillarda mustaqillikka erishgandan so’ng bu sohaga bo’lgan qiziqish yanada ortdi. Respublikamizga ilmiy texnik informatsiyaning muddatli oqimi kirib kela boshladi. Atamalarning ozgarishi til tarixi uchun ham, xalq tarixi uchun ham qimmatli manbaa hisoblanadi.
Ozbek atamashunosligi- ozbek tili tarixini, unin ayrim noaniq masalalarini yoritish uchuin asosiy manbaadir. Atamalarni organish ham ilmiy, ham amaliy ahamiyatga ega. Atamalarni organish tilning fonetik, leksik, grammatik, uslubiy va isnonimik me’yorlarini belgilashda, shunindek orfografiya va orfoepiyani motadillashtirsh uchun ham katta yordam berad. Atamashunoslik va atamalarni organish, avvalo, atamalarni oddiy sozlardan, kasb-hunar sozlardan farqlay olish zarur.