Qoraqalpoq davlat universiteti matematika fakulteti amaliy matematika va informatika kafedrasi

Konstantalar 
Konstanta (literal) - bu fiksirlangan sonni, satr va belgini ifodalovchi 
leksemadir. 
Konstantalar beshta guruhga bo„linadi - butun, haqiqiy (suzuvchi nuqtali),
sanab o„tiluvchi, belgi (literli) va satr (string, literli satr).
Kompilyator konstantani leksema sifatida aniqlaydi, unga xotiradan joy 
ajratadi va uning ko„rinishi va qiymatiga (turiga) qarab mos guruhlarga bo„ladi.
2.1. Butun konstantalar 
Butun konstantalar quyidagi formatlarda bo„ladi: 
-
o„nlik son; 
-
sakkizlik son; 

---

14 
-
o„n oltilik son. 
O„nlik konstanta 0 raqamidan farqli raqamdan boshlanuvchi raqamlar ketma–
ketligi va 0 hisoblanadi: 0, 123; 7987, 11. 
O„nli konstanta 0 dan 4294967295 gacha son bo„lishi mumkin, undan katta 
sonlar xato hisoblanadi. 
Manfiy konstanta – bu ishorasiz konstanta bo„lib, unga faqat ishorani 
o„zgartirish amali qo„llanilgan deb hisoblanadi. Eng kichik manfiy konstanta -
2147483648. 
O„nli son 
Sakkizlik son 
O„n oltilik son 
Konstanta turi O„lchovi (16 
bitli 
uchun 
baytda) 
0 .. 32767 
00..077777 
0x00 ..0x7FFF 
int 
2 
0100000 
..0177777 
0x8000..0xFFFF unsigned int 
2 
32768.. 
2147483647 
0200000 
..017777777777 
0x10000 
..0x7FFFFFFF 
long 
4 
2147483647.. 
4294967295 
0200000000000 
..37777777777 
0x800000000 
0xFFFFFFFF 
unsigned long 
4 
Sakkizlik konstanta 0 raqamidan boshlanuvchi sakkizlik sanoq sistemasi 
(0,1,..,7) raqamlaridan tashkil topgan raqamlar ketma–ketligi: 023; 0777; 0. 
Sakkizlik konstanta 00 dan 037777777777 gacha son bo„lishi mumkin, undan 
katta sonlar xato hisoblanadi. Manfiy sakkizli sonlar -020000000000 dan 
017777777777 gacha yozilishi mumkin aks holda xato. 
O„n oltilik konstanta 0x yoki 0X belgilaridan boshlanadigan o„n oltilik sanoq 
sistemasi raqamlaridan iborat ketma–ketlik hisoblanadi: 0x1A; 0X9F2D; 0x23. Harf 
belgilari ixtiyoriy registrlarda berilishi mumkin. 

---

15 
O„n oltilik konstanta 0x0 dan 0xFFFFFFFF gacha son bo„lishi mumkin, undan 
katta sonlar xato hisoblanadi. Manfiy o„n oltilik sonlar -0x80000000 dan 
0x7FFFFFFF gacha yozilishi mumkin, aks holda xato. 
Kompilyator sonni qiymatiga qarab unga mos turni belgilaydi. Agar tilda 
belgilangan turlar programma tuzuvchini qanoatlantirmasa, u oshkor ravishda turni 
ko„rsatishi mumkin. Buning uchun butun konstanta raqamlari oxiriga, probelsiz l 
yoki L (long), u yoki U (unsigned) yoziladi. Zarur hollarda bitta konstanta uchun bu 
belgilarning ikkitasini ham ishlatish mumkin: 45lu, 012Ul, 0xA2L.