Qoraqalpoq davlat universiteti matematika fakulteti amaliy matematika va informatika kafedrasi

Butun son turlari
. Butun son qiymatlarni qabul qiladigan o„zgaruvchilar int 
(butun), short (qisqa) va long (uzun) kalit so„zlar bilan aniqlanadi. O„zgaruvchi 
qiymatlari ishorali bo„lishi yoki unsigned kalit so„zi bilan ishorasiz son sifatida 
qaralishi mumkin. 
Belgi turi
. Belgi turidagi o„zgaruvchilar char kalit so„zi bilan beriladi va ular 
o„zida ASCII kodi haqidagi ma‟lumotlarni saqlaydi. Belgi turidagi qiymatlar nisbatan 
murakkab bo„lgan tuzilmalar – satrlar, belgilar massivlari v boshqa hosil qilishda 
ishlatiladi. 
Suzuvchi nuqtali son turi
. Kasrli sonlarni ifodalashda suzuvchi nuqtali son 
turi ishlatiladi va u float kalit so„zi bilan e‟lon qilinadi. Bu turdagi o„zgaruvchi uchun 
xotirada 4 bayt joy ajratiladi va (ishora, tartib mantissa) qolipida sonni saqlaydi. Agar 

---

20 
kasrli son juda katta (kichik) qiymatlarni qabul qiladigan bo„lsa, u xotiradi 8 baytda 
ikkilangan aniqlik ko„rinishida saqlanadi va double kalit so„zi bilan e‟lon qilinadi. 
Void turi
. Void turidagi programma ob‟ekti hech qanday qiymatga ega 
bo„lmaydi va bu turdan qurilmani til sintaksisiga mos kelishini ta‟minlash uchun 
ishlatiladi. Masalan, „С++ tili sintaksisi funksiya qiymat qaytarishini talab qiladi. 
Agar funksiya qiymat qaytarmaydigan bo„lsa u void kalit so„zi bilan e‟lon qilinadi.
Misollar. 
int a=0, A=1; 
float abc = 17.5; 
double Ildiz; 
bool Ok=true; 
char LETTER = „z‟; 
void Mening_Funktsiyam (); /* funksiya qaytaradigan qiymat inobatga
olinmaydi */ 
Turlangan konstantalar const kalit so„zi bilan e‟lon qilinadi, undan keyin 
konstanta turi va albatta initsializatsiya qnomi bo„lishi kerak. 
Misol tariqasida turlangan va literal konstantalardan foydalangan holda radius 
berilganda aylana yuzasini hisoblaydigan programmani keltiramiz. 
#include  
int main() 
{ 
const double pi = 3.1415; 
const int Radius =3; 
double Square =0; 
Square = pi * Radius * Radius; 
cout << Square << „\n‟; 
return 0; 
} 
Programmaning asosiy funksiya boshlanishida ikkita pi va Radius konstantalari 
e‟lon qilingan. Aylana yuzasini aniqlovchi – Square konstanta deb e‟lon qilinmagan, 

---

21 
chunki u programmada o„zgaradi. Aylana radiusini programmada o„zgartirish 
mo„ljallanmaganligi uchun u konstanta sifatida e‟lon qilingan.