Qoraqalpog`iston assrning 1946-1990 yillarda ijtimoiy-siyosiy hayoti

XX asrda Qoraqalpog'iston madaniyati

XX asrgacha qoraqalpoq adabiyoti asosan xalq og’zaki ijodi shaklida rivojlangan. XX asr boshlarida Umar Sug'irimbet o'g'li va Sidiq shoir demokratik ruhdagi asarlar yaratishdi.

1917-yildan keyingi yangi qoraqalpoq adabiyotiga A.Musayev, S.Majitov, S.Nurimbetov asos solishdi. S.Majitov «Alifbe» va «Katta yoshdagilar uchun o'qish kitobi» (1926) darsliklarini yaratdi. Shuningdek, u qoraqalpoq xalqining qahramoni Ernazarga bag'ish-langan «Ernazar olako'z» (1928) dostonini ham yozdi.
20-yillarning oxirida qoraqalpoq adabiyotida dra-maturgiya va badiiy proza kabi yangi janrlar paydo bo'ldi. A.Utepov, N.Dovqorayev, A.Begimovning hikoya va pyesalari, J.Oymirzayevning qissalari maydon-ga keldi. J.Oymirzayev keyinchalik «Amudaryo sohilla-rida» (1958) romanini yozdi.
60-yillarda qoraqalpoq prozasi T.Qayipbergenov, X.Seitov, U.Xo'janiyozov asarlari bilan boyidi. XX asr qoraqalpoq adabiyotida To'lepbergen Qayipbergenovning o'ziga xos o'rni bor. U «Qoraqalpoq qizi» (1963–1965) dialogiyasi va «Qoraqalpoq dostoni» (1968–1975) trilogiyasida, shuningdek, «Qoraqalpoqnoma» (1985) roman-essesida qoraqalpoq xalqining XVIII–XIX asrlardagi hayotini tasvirlaydi. Biroq uning asarlarida sovet mafkurasining ta'siri sezilib turadi. Qoraqalpoq shoirlari o'rtasida I.Yusupov alohida ajralib turgan.
20-yillardan boshlab Qoraqalpog'istonda milliy tilda gazeta va jurnallar, kitoblar nashr qilinishi yo'lga qo'yildi. «Amudaryo» nomli adabiy-badiiy va" ijtimoiy-siyosiy jurnal (1932-yildan) chop qilina boshlandi.
1959-yilda O'zbekiston Fanlar Akademiyasining Qoraqalpog'iston filiali tashkil qilindi. Qoraqalpog'iston­da tarix fanining rivojlanishida akdemik Sobir Kamo-lovning xizmati katta.
Qoraqalpog'istonda musiqa va amaliy san'at ham sovet andozasi asosida taraqqiy qildi. An'anaviy millliy san'at turlari bilan bir qatorda teatr, rassomchilik, haykaltaroshlik kabi muhim sohalar ham yuzaga keldi va rivojlandi.
Demak, Qoraqalpog'istonda madaniyat sovet rejimi davrida kommunistik mafkura iskanjasida bo'lsa ham rivojlanish uchun o'ziga yo'l izladi. Qoraqalpoq xalqi­ning orzu-armonlari badiiy adabiyotda o'z aksini topdi.