Qo’lyozma huquqida udk: 535. 338


Atomlarni bosqichli uyg‘otish va ionlashtirish usullari



Download 2,57 Mb.
bet7/22
Sana24.06.2022
Hajmi2,57 Mb.
#699742
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   22
Bog'liq
Ergashov F. MD1

1.3 Atomlarni bosqichli uyg‘otish va ionlashtirish usullari.

Atomlarni bosqichma-bosqich selektiv uyg‘otishning eng sodda yo‘li bu ikki bosqichli uyg‘otish. Bunda chastotali lazer yordamida atomlar oraliq holatga o‘yg‘otiladi va so‘ngi chastotali lazer bilan uyg‘ongan atomlar ionlashtiriladi. (1.3-rasm, a)


Ionlashtirish potensiali yuqori bo‘lgan atomlarda uch bosqichli usul qullaniladi. Bunda va energiyali lazer nurlari yordamida yuqori kvant sathlarga o‘yg‘otiladi va energiyali lazer nuri bilan faqat uyg‘ongan atomlar ionlashtiriladi. (1.3-rasm,b).


1.3-rasm. Atomlarni bosqichli uyg‘otish usullari.
a- ikki bosqichli, b- uch bosqichli.
Ushbu ikki usulning asosiy kamchiligi o‘yg‘otish va ionlashtirish jarayonlari kundalang kesma yuzasining kichikligi. Ushbu kamchiliklarni kamaytirish maqsadida o‘yg‘otishning oxirgi bosqichida ionlashtirish uchun infraqizil(IQ) lazer nurlarini yoki qisqa elektrik impulslarni qullash yaxshi natija beradi.
Bunda o‘zaro ta’sir jarayoni norezonans xarakteridan – rezonans xarakterga o‘tadi.

1.4- rasm. Uyg‘ongan atomlarni ionlashtirish usullari.

Uyg‘otilgan atomlarni ionlashtirishning bir-biridan farq qiladigan uchta yo‘li mavjud:


1). Uyg‘ongan atomlarni qo‘shimcha lazer nuri yordamida to‘g‘ridan-to‘g‘ri kontinuumga ionlashtirish.(1.4 a-rasm).
2). Uyg‘ongan atomlarni etarlicha tor spektral kenglikka ega bo‘lgan avtoionizatsion holatlar(AH) orqali ionlashtirish. (1.4 b -rasm).
3). Atomlarni ionlanish chegarasiga yaqin joylashgan ridberg holatlaridan qisqa impulsli elektr maydoni ta’sirida ionlashtirish.(1.4 c –rasm.)
Ushbu usullar bir-biridan kundalang kesma yuzasining katta yoki kichikligi bilan farq qiladi.
Birinchi usulda o‘yg‘otish norezonans xarakterga ega bo‘lganligi uchun kvant o‘tishlarning effektivligi yoki kundalang kesma yuzasi ga teng.
Ikkinchi usulda fotoionizatsion jarayonning effektivligi avtoionizatsion sathning spektral kengligiga bog‘liq bo‘lib, teng.
Uchinchi usulda jarayonning effektivligi oxirgi ridberg sathlarining spektral kengligi va ossillyator kuchlari bilan bog‘liq. Odatda bu qiymat atrofida bo‘ladi.
Endi har bir usullarni alohida ko‘rib chiqamiz.
1). Ko‘pchilik atomlar uchun fotoionizatsiya jarayonining kundalang kesma yuzasi ( ) asosiy holat uchun o‘lchangan, lekin uyg‘ongan oraliq sathlardan bu kattalik o‘lchangan emas. Shu sababli uyg‘ongan sathlardan ni o‘lchaganda oraliq sathning to‘yinish darajasi kuchsiz yoki kuchli bo‘lgan ikki holat mavjud:
Uyg‘otish tezligi yuqori bo‘lgan holda ( ) kvant o‘tishlarda to‘yinish yuz beradi. U holda (4.59) formulaga asosan ionlar zichligi quyidagi cha aniqlanadi.
(1.18)
(1.19)dan ko‘rinadiki, ionlashtirishning ko‘ndalang kesma yuzasi ni aniqlash uchun ionlar soni va ionlashtiruvchi nurning energiya zichligini bilish kerak. Ionlashtirish tezligi yuqori bo‘lgan holda ( ) ionlashtirish jarayonida to‘yinish yuz beradi. Bunda (1.14) formulaga muvofik hosil bo‘lgan ionlar zichligining ionlashtirish tezligiga bog‘lanishini ikkita chegaraviy holatda qarash mumkin.
1.O‘yg‘otuvchi nurning kuchsiz to‘yinish mavjud bo‘lganda ( ) fotoionizatsiyalashning ikki holati bo‘lishi mumkin:
A) ( ) bo‘lganda hosil bo‘lgan ionlar soni:
(1.19)
B) ( ) bo‘lganda, ionlar soni
(1.20)
Agar o‘yg‘otuvchi lazer nurlari tomonidan kvant o‘tishlarni energetik to‘yinishlariga erishilsa, unda ionlanish tezligiga bog‘liq bo‘lmaydi. U holda (1.19) va (1.20) qo‘ydagicha aniqlanadi.
(1.21)
2. Uyg‘otuvchi lazer nurining kuchli to‘yinishi mavjud bo‘lganda ( ), (1.14) formuladan:
qachonki (1.22)
qachonki (1.23)
(1.22) va (1.23) to‘g‘ri chiziqlarning kesishgan nuqtasi (1.21) bilan aniqlanadi va u 1.5-rasmdagi grafikda ko‘rsatilgan.




Download 2,57 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   22




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish