Qo‘llashi, atom energetikasi hamda katta shaharlar chiqindilarini dunyo okeaniga

4. Kislotaligi (rN) bo‘yicha:
juda achchiq – 3,5 gacha; achchiq – 3,5 ÷ 5,5;
kam achchiq – 5,5 ÷ 6,8; neytral -6,8 ÷ 7,2; kam ishqorli – 7,2 ÷ 8,5; ishqorli – 8,5 
dan katta.
5. Gaz tarkibi bo‘yicha:
oltingugurt vodorodli; oltingugurt vodorodli –
karbonot-angidridli; karbonot-angidridli; azotli-karbonot angidridli; metanli; azotli –
metanli; azotli.

---

139
6. Gaz bilan to‘yinganligiga nisbatan:
kuchsiz – 100 mg/l gacha; o‘rtacha –
100 ÷ 1000 mg/l; yuqori – 1000 mg/l dan ortiq.
Er qa’rining tabiiy issiqligi-geotermal energiya, er qobig‘ining 10 km
chuqurligicha masofada yig‘ilgan. Olimlarning taxminiga ko‘ra, geotermal
energiyaning energiya sig‘imi 137 trln. tonna toshko‘mir yoqilg‘isiga teng bo‘lib, er
qobig‘ida joylashgan barcha energetik resurslarning quvvatiga qaraganda 10 
barobardan oshiqroqdir.
Hozirgi kunda dunyodagi barcha geotermal elektrostansiyalarning umumiy
quvvati boshqa turdagi qaytalanuvchi energiya manbalari elektrostansiyalari
quvvatiga qaraganda kichikroqdir. Ammo ba’zibir mamlakatlarda energiyaning bu
turi asosiy energetik manbalardan hisoblanadi (Masalan, Islandiya mamlakati). 
Bundan tashqari geotermal energiyadan foydalanish yildan-yilga ko‘payib bormoqda. 
Masalan, 1990 yilda geotermal energiyadan olinadigan o‘rnatilgan quvvat miqdori
5000 MVt ni tashkil qilgan bo‘lsa, bu miqdor 2000 yilda 6000 MVt ni, 2008 
yilda esa 10 500 MVt ni tashkil qildi.
11.3 Geotermal elektrostansiyalari va ularning ishlash
prinsipi.
Geotermal energiyaning topib ishlatish - axtarib topish, unga ishlov berib
ma’lum energiya holatiga olib kelish hamda iste’molchiga sifatli energiya etkazib
berish jarayonidan iboratdir. Issiqlik energiyasi olib yuruvchi geotermal energiyani
axtarib topishni quyidagi klassifiakatsiyasini keltirish mumkin (84-rasm).
Er sathidan 50-100 m va undan ortiq chuqurlikda joylashadigan geoter-

---

140