Qo‘llashi, atom energetikasi hamda katta shaharlar chiqindilarini dunyo okeaniga

1.2 Er yuzidagi umumiy energetik resurslar va ularni baholash.
Dunyo mamlakatlarida elektroenergiya ishlab chiqarish bir xil emas. 
Elektoroenergiya ishlab chiqarish qarab chiqilayotgan mamlakatdagi energetik
resurslar-organik yoqilg‘ilar (neft mahsulotlari, ko‘mir, gaz va boshqalar), 
gidroenergetik zahiralar, atom elektrostansiyalarini harakatga keltiruvchi xom
ashyolar, daryo va dengiz hamda okeanlar bilan chegaradoshligi hamda boshqa
omillarga bog‘liqdir. Elektroenergiya ishlab chiqarish bo‘yicha er yuzi
mamlakatlari quyidagicha joylashgan: Janubiy Amerika; G‘arbiy Evropa; Osiyo; 
MDH mamlakatlari; Lotin Amerikasi; Afrika; Avstraliya. Iqtisodiy rivojlangan
mamlakatlarda umumiy elektroenergiyaning 80 % ishlab chiqilsa, rivojlanayotgan
mamlakatlarda 20 % ni tashkil qiladi. Elektoroenergiya ishlab chiqish bo‘yicha
AQSH, Rossiya, YAponiya, Xitoy, Germaniya, Kanada, Fransiya, Angliya, 
Ukraina va Hindiston mamlakatlari etakchi o‘rinlarni egallaydilar. 1-jadvalda
dunyoning ba’zi mamlakatlarida elektroenergiya ishlab chiqarish,mlrd. kVt/soatda
hamda 2-jadvalda dunyodagi

---

18
1
–jadval. Dunyoning ba’zi mamlakatlarida elektroenergiya ishlab chiqarish, 
mlrd. kVt/chas
Mamlakatlar
Yillar
1990
1995
2000
2005
2010
1
2
3
4
5
6
Kanada
AQSH
Avstriya
Belgiya
Daniya
Finlandiya
Fransiya
Germaniya
Irlandiya
Italiya
Gollandiya
SHvetsiya
Angliya
Bolgariya
CHexiya
Vengriya
Polsha
Ruminiya
Rossiya
Islandiya
Isroil
SHveysariya
Turkiya
O‘zbekiston
482
3197
50
70
25
54
420
549
14
216
71
146
319
42
62
28
136
63
1082
4
20
55
57
49
560
3280
52
74
35
67
474
510
16
232
86
148
336
39
57
34
142
66
940
4
26
58
88
47
595
3572
57
76
41
80
526
534
17
285
94
155
382
46
63
37
165
81
1050
4
35
61
139
47
635
3867
62
81
43
86
528
550
20
354
100
158
411
49
65
41
187
97
1160
5
46
62
207
50
693
4112
69
87
41
94
552
573
23
405
103
160
499
52
66
45
214
125
1210
5
56
63
307
51

---

19
ba’zibir mamlakatlar aholisini elektroenergiya bilan ta’minlanganligi haqida
ma’dumotlar keltirilgan [11].
2–jadval. Dunyodagi ba’zibir mamlakatlar aholisini elektroenergiya bilan
ta’minlanganligi (2005 yil ma’lumoti)
Mamlakatlar
Ta’minlanganlik, 
ming kVt. soat/jon
boshiga
Mamlakatlar
Ta’minlanganlik, 
ming kVt. soat/jon
boshiga
Islandiya
Norvegiya
SHvetsiya
Finlandiya
Kanada
AQSH
Avstraliya
YAngi
Zelandiya
YAponiya
Belgiya
SHveysariya
Fransiya
Avstriya
Germaniya
Rossiya
Gollandiya
Isroil
Janubiy Koreya
Sloveniya
Daniya
Angliya
25,9
23,4
15,3
15,0
14,9
12,4
9,7
8,8
7,6
7,6
7,3
6,8
6,7
6,3
6,2
6,1
6,1
6,1
5,9
5,8
5,6
Irlandiya
Ispaniya
CHexiya
Slovakiya
Italiya
Malta
Estoniya
Gretsiya
Bolgariya
Portugaliya
Vengriya
Makedoniya
Xorvatiya
Polsha
Litva
Ruminiya
Latviya
Uzbekistan
Meksika
Turkiya
5,4
5,4
5,4
5,3
5,1
5,0
4,8
4,4
4,4
4,0
3,6
3,5
3,4
3,0
2,8
2,6
2,5
1,95
1,8
1,7

---

20
Dunyoda elektroenergiya ishlab chiqarish quyidagicha amalga oshiriladi:
issiqlik elektrostansiyalarida(ISE)-63 %, GESlarda-20 %,AESlarda-17 %
(1-rasm). Ammo, mamlakatlardagi energoresurslarning turi va miqdoriga
qarab elektroenergiya ishlab chiqariladi (3-jadval). Masalan, Lotin Amerikasida 75 
% elektroenergiya GESlar yordamida ishlab chiqariladi. G‘arbiy Evropa va
Janubiy Amerikada, AESlar yordamida elektroenergiya ishlab chiqarish, 
dunyodagi o‘rtacha miqdordan yuqoriroq [11].