Qo‘llanmadan chizrnchilik

C=D


c
1.10-chizma.


a b
1.11-chizma.
11



1.12-chizma.
qilinsa, u 1. 12-chizma, c dagidek ko‘rinishga o‘tadi. Yangi buyumlar ixtiro qilinayotganda yoki amaldagiJami takomillashtirish jarayonida javob ikki va undan ortiq, ya ni ko‘p tur li bo‘lsa, unda masala ijodiy hisoblanadi. Konstrrıktor loyihalash jarayonida shunday ko‘p turli yechimga duchor kelib qolsa, o‘zining eng oliy darajasi — ijodiy faoliyatini ishga solib, texnik, texnologik hamda iqtisodiy masalalar sharılarini hisobga olgan holda eng optimal variantni tanlaydi. Shunda turli graflk tasvirlar orqali o‘z maqsadiga erishadi.
Detalga foydali o‘zgartirish kiritish lozim bo‘1sa, u vaqtda, detalga kiritilishi kerak bo‘1gan o‘zgartirish sharti yozma ravishda berliadi va u orqali detalning yangi chizmasi chiziladi.


12

2. DETALLAR HAQIDA UMUMIY TUSHUNCHA

Detal deganda bir xil nomli va bir xil materialdan yig‘masdan tayyorlngan bir mark al i buyum tushuniladi . M asalan, gaz kranining tiqini buralganda, holatiga qarab gazni o‘tkazadi yoki to‘xtatib qo‘yadi. Kranning korpusi ham gaz quvuriga tılanib, tiqinga o‘z ishini bajarishga ko‘maklashadi. O‘z navbatida tiqinni ham korpusda mustahkam joylashib turishi uchun maxstıs shayba va gayka xizmat qiladi. Shunday qilib, har qanday buyum o‘z vazifasini undagi detallari yordamida amalga oshirar ekan. Buyumdagi har bir detal bajaradigan vazifasiga qarab shakllanadi.
Goyûa asosan muntazam olti qirrali qilib ishlanadi, chunki uni boshqa detalga rezbasi orqali kalit yordamida burab kiritiladi. Gaykalar ishlatiladigan joyiga qarab olti qirrali, tojli, quloqli (barashkali), kvadrat, dumaloq va boshqa ko‘rinishlarda bo‘ladi. Gaykalar bir tonıonlama, ikki tomonlama faskali yoki faskasiz
ishlab chiqariladi. Ular olti yoq 1 i prizmadan standart talabidagi qalinlikda qirqib olinadi va gayka tayyorlanadi.
Bolt mahkamlovchi detal hisoblanadi. Odatda, boltlar olti qirrali yoki kvadrat kallakli qiilib ichlab chiqariladi. Silindrik sterjenning uchki qismiga gaykani burab kiritish uchun rezba o‘yiladi. Maxsus poydevor uchun mo‘ljallangan ankerli, tashlama kabi boltlar ham tayyorlanadi. Bolt yordamida ikkita (undan ham ko‘proq bo‘lishi mumkin) detal bir-biriga mustahkam qilib birlashtiriladi va bunday ko‘rinish boltli birikma deyiladi.
Bolt gayka kabi ol ti qirrali prizmadan standart talabidagi uzun lik da qirqib olinadi (2.1 -c hizma, o) va kallagi qalinligi (balandligi) // qoldirilib, sterjeni d shakllantiriladi (2.1-chizma, b). Rezba /„ uzunlikda o‘yiladi (2. I -chizma, c). Oxirida faskalar hosil qilinadi (2.1 -chizma. J.