|
QOBILIYAT - Qobiliyat —insonning individual salohiyati, imkoniyatlari. Q. bilimdan keskin farqlanadi, bilim mutolaa natijasi hisoblanadi, Q. shaxsning psixologik va fiziologik tuzilishining xususiyati sanaladi. Q. koʻnikma, malakadan farq qiladi. Qobiliyat insonga berilgan inom sifatida qaraladi. Aksariyat ilmiy manbalarda mohirlik bilan Q. aynanlashtiriladi. Q. inson tomonidan koʻnikma va malakalarning egallanishi jarayonida takomillashib boradi.
QOBILIYAT - Har qanday Qobiliyat turi shaxsga tegishli murakkab psixologik tushunchadan tashkil topgan boʻlib, u faoliyatning talablariga mutanosib xususiyatlar tizimini oʻz ichiga oladi. Shuning uchun Qobiliyat deganda birorta xususiyatning oʻzini emas, balki shaxs faoliyatining talablariga javob bera oladigan va shu faoliyatda yuqori koʻrsatkichlarga erishishni taʼminlashga imkoniyat beradigan xususiyatlar sintezini tushunmoq lozim. Barcha Qobiliyat uchun tayanch xususiyat — kuzatuvchanlikda, yaʼni insonni fahmlash, obʼyektdan u yoki bu alomatlarni koʻra bilish, ajrata olish koʻnikmasidir.
QOBILIYAT - Qobiliyatning yetakchi xususiyatlaridan biri — narsa va hodisalar mohiyatini ijodiy tasavvur qilishdir. U shaxsning shakllanishi va rivojlanishi natijasi boʻlishi bilan birga, tabiiy manbaga ham ega. Bu tabiiy manba koʻpincha zehn tushunchasi bilan yuritiladi. Zehn muayyan bir faoliyatga yoki koʻpgina narsalarga nisbatan ortiqcha qiziquvchanlikda, moyillikda, intilishda namoyon boʻladi. Zehn nishonalari deganda qobiliyatning ichki imkoniyatlarining tabiiy asosini tushunish lozim.
QOBILIYAT - U ishtiyoq, moyillik, mehnatsevarlik, ishchanlik, talabchanlik kabilarning mahsulidir. Qobiliyat umumiy va maxsus turkumlarga ajratiladi. Umumiy q. deganda yuksak aqliy imkoniyat va taraqqiyot tushuniladi. Qobiliyat tabiiy ravishda shakllanishi va muayyan reja asosida rivojlantirilishi mumkin. Qobiliyatni maʼlum faoliyatga moyillik yoki intilish orqali, tabiiy zehn nishonalarini aniklash, mutaxassis rahbarligida uzluksiz faoliyatga jalb etish
QOBILIYAT - Qobiliyatni takomillashtirishning maxsus vositalarini qoʻllash, shaxsning faollik alomatlarini maksimal darajada rivojlantirish, inson shaxsiga alohida yondashuvni umumiy talablar bilan uygʻunlikda olib borish va boshqa orqali rivojlantirish yoʻllari mavjud. Qobiliyatning yuqori darajasi isteʼdod va daholik (qarang Daho) namoyon boʻladi. Qobilyatlar aslida tug'ma bo'ladi.
Iqtidorlilik etarli darajada yuqori darajada rivojlangan va insonga har qanday faoliyat turini muvaffaqiyatli o'zlashtirish imkoniyatini beradigan turli xil qobiliyatlarning majmuini nazarda tutadi. Bunday holda, o'zlashtirish imkoniyati aniq nazarda tutilgan, chunki boshqa narsalar qatori, odam g'oyani muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun zarur bo'lgan ko'nikma va ko'nikmalarni bevosita o'zlashtirishi kerak. - Iqtidorlilik etarli darajada yuqori darajada rivojlangan va insonga har qanday faoliyat turini muvaffaqiyatli o'zlashtirish imkoniyatini beradigan turli xil qobiliyatlarning majmuini nazarda tutadi. Bunday holda, o'zlashtirish imkoniyati aniq nazarda tutilgan, chunki boshqa narsalar qatori, odam g'oyani muvaffaqiyatli amalga oshirish uchun zarur bo'lgan ko'nikma va ko'nikmalarni bevosita o'zlashtirishi kerak.
- Iqtidor quyidagi turlarga kiradi:
- - badiiy, badiiy faoliyatda katta yutuqlarni nazarda tutadigan;
- - umumiy - intellektual yoki akademik, agar inson qobiliyatining rivojlanish darajalari o'rganishda yaxshi natijalarda, turli ilmiy sohalardagi turli bilimlarni o'zlashtirishda namoyon bo'lsa;
- - yangi g'oyalar yaratish va ixtiroga moyilligini namoyish etish qobiliyatini taklif qiluvchi ijodiy;
IQTIDOR
IQTIDOR - - ijtimoiy, yuqori ijtimoiy intellektni ta'minlovchi, etakchilik fazilatlarini aniqlaydigan, shuningdek odamlar bilan konstruktiv munosabatlar o'rnatish qobiliyati va tashkilotchilik qobiliyatiga ega;
- - amaliy, inson oldiga qo'yilgan maqsadlarga erishish uchun o'z aql-idrokini qo'llash qobiliyatida, insonning kuchli va zaif tomonlarini bilish va ushbu bilimlardan foydalanish qobiliyatida namoyon bo'ladi.
- Bundan tashqari, turli xil tor sohalarda iqtidorning turlari mavjud, masalan, matematik iqtidor, adabiy va boshqalar.
ISTE’DOD - Agar ma'lum bir faoliyat sohasi uchun qobiliyatlarni namoyon etgan kishi ularni doimiy ravishda takomillashtirib tursa, ular unga qobiliyat borligini aytishadi. Shuni yodda tutish kerakki, ko'pchilik shunday o'ylashga odatlangan bo'lishiga qaramay, bu sifat ham tug'ma emas.
- Ijodiy qobiliyatlarning rivojlanish darajalari haqida gapirganda, iste'dod insonning ma'lum bir faoliyat sohasi bilan shug'ullanish qobiliyatining juda yuqori ko'rsatkichidir. Shunga qaramay, bu o'z-o'zini yaxshilashga intilib, doimo rivojlanib borishi kerak bo'lgan aniq qobiliyatdan boshqa narsa emasligini unutmang
GENIUS- bu qobiliyatni rivojlantirishning eng yuqori darajasi - Agar uning faoliyati jamiyat taraqqiyotida aniq iz qoldirgan bo'lsa, inson daho deb ataladi. Genius - bu bir nechtasiga ega bo'lgan qobiliyatlarning rivojlanishining eng yuqori darajasi. Ushbu fazilat ajoyib shaxs bilan uzviy bog'liqdir. Qobiliyatlarning rivojlanishining boshqa darajalaridan farqli o'laroq, dahoning o'ziga xos xususiyati shundaki, u odatda o'zining "profilini" namoyish etadi. Dahshiy shaxsiyatning har qanday tomoni muqarrar ravishda hukmronlik qiladi, bu esa ma'lum qobiliyatlarning yorqin namoyon bo'lishiga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
