Qiziqarli kimyo

Asbob va reaktivlar. 
Mis chaqa. Xlorid kislota 
eritmasi (1:5). Simob (Il)-orsid. Filtrqog‘oz. Tigel 
yoki tosh qisqich 
(Simob birikmalari zaharli).
1-tajriba. 
Sariq mis chaqani qisqich bilan ushlab xlorid kislotaga 
botirib olib, uningyuzasiga sariq tusli quruq bo‘yoq kukuni sepiladi. Keyin
9

---

mis chaqa filtr qog‘ozi bilan ishqalab tozalansa, yal tiroq к urn ushga o' xshash 
chaqa hosil bo‘ladi. Bu o‘zgarishningsababi nimadan idorat?
2-tajiiba. 
Bug1 latish kosachasiga ozgina simobning biror tuzi entmasidan 
olib mis chaqa qisqich bilan ushlab ungabotinlsa, ko'zo'ngimizda kumush 
tangahosil bo'ladi. Bunday o‘zgarishni qanday tushunmoq kerak.
Tajribalardan so‘ng qo‘l yuvishni unitmang!
Mis metali simobga nisbatan faol bo' lgani uchun, u simob (Il)-oksiddan simob- 
ni siqib chiqaradi va chaqani уuzasidan qoplavdi (u kumushsimon уaltiroq metall).
Cu+HgJ=Hg+CuO
Ikkinchi tajribada ham o'rin olish reaksiyasi amalga oshib, qaytarilgan simob 
metall tanga vuzasini qoplaydi.
Hg(NO,)2 + Cu = Hg+Cu(NO,)2
1.2.5. SU VD A N “’S U T ” H O SIL Q ILISH
Asbob va reaktivlar. 
Kimyoviy stakan (4 dona).
Limonad shishasi. Bariy xlorid BaCI, entmasi.
Natriy sulfat Na„S04 tuzi entmasi. Glauber tuzi
Na,SO^ 10H,0~
1-tajriba.
Kimyoviy stakanga limonad shishasidan suv quyib, unga 
bir chimdim osh tuzi knstallari solib shisha tayoqcha yordamida aralash- 
tirilsa“sut” hosil bo‘ ladi.
2-tajriba.
“Suvli" lkkitastakanni qo‘lga olib, ulardagi suv bir vaqt- 
ning o‘zidabo‘sh stakanga ag' danlsa ham “sut” hosil bo‘ladi.
Bu tajnbalaming sin nimada0
Birinchi tajribada limonad shisha ichida suv emas, tiniq bany xlorid tuzi eritmasi 
bor edi. Kristallar osh tuzi emas glouber tuzi knstallari edi. Kimyoiviy almashmish 
reaksiyasi natijasida suvda erimavdigan bariy sulfat - BaS()4 hosil bo'ladi. U eritmada 
oq cho'kma tarzida hosil bo'lgani uchun sutga о xshash aralashma hosil qiladi:
BaC 1 +Na,SO „=4 BaSO +2NaCI
2 
2 
4 
4
Ikkinchi tajribada stakanlarda suv emas: birinchisida rangsiz bariy xlorid tuzi 
eritmasi, ikkinchi stakanda esa natny sulfat tuzi eritmasi mavjud edi. Bu entm alar 
aralashtinlganda almashmish reaksiyasi sodir bo'lib, sutga o'xshash bariy sulfat tuzi 
suspenziyasi hosil bo'ladi.
10

---

1.2.6. K O ‘K D AN QORA, QORA D AN YANA K O ‘K RAN G
PAYDO QILISH