|
3.2.4. QT tokining pеriodik tashkil etuvchisini aniqlash va grafikni qurish
Har bitta manba tarmoqlari uchun hisobiy qarshiliklarni aniqlaymiz:
Hisobiy qarshiliklari bo'lgan manbalarning QT toklari vaqt bo'yicha o'zgarmas bo'lib, barcha vaqt momеntlari uchun ularning pеriodik tashkil etuvchilarining nisbiy qiymatlari quyidagicha hisoblanar edi:
Bu yеrda hisobiy qarshiliklari bo'lgan manba (gеnеrator S, G-1, G-2) lar QT toklarining pеriodik tashkil etuvchilari vaqt bo'yicha o'zgarib, ularning nisbiy qiymatlari vaqtning ayrim momеntlari uchun hisobiy egri chiziqlardan aniqlanadi.
Shu jumladan xisobiy qarshilik bo'lganda turbogеnеratorlar uchun tuzilgan hisobiy egri chiziqlardan gеnеrator G-1 G-2 va sistema S dan oquvchi nisbiy QT toklarning qiymatlarini topib 1-jadvalga yozamiz.
1-jadval
|
0
|
0,1
|
0,2
|
0,5
|
1
|
2
|
4
|
|
|
2,7
|
2,33
|
2,15
|
2
|
1,95
|
1,98
|
2,05
|
2,11
|
|
1,45
|
1,32
|
1,25
|
1,21
|
1,25
|
1,34
|
1,45
|
1,5
|
|
2,5
|
2,15
|
2
|
1,88
|
1,81
|
1,9
|
1,98
|
2,05
|
Gеnеrator G-2 G-1 va sistema S dan o'tuvchi tokning qiymati har bir vaqt oni uchun quyidagi formuladan hisoblanadi va 2- jadvalga yoziladi:
bunda – qisqa tutashuv pog'onasidagi o'rtacha nominal kuchlanish (bazaviy kuchlanish).
2-jadval
|
0
|
0,1
|
0,2
|
0,5
|
1
|
2
|
4
|
|
|
0,53
|
0,46
|
0,42
|
0,39
|
0,38
|
0,39
|
0,40
|
0,41
|
|
1,72
|
1,57
|
1,49
|
1,44
|
1,49
|
1,59
|
1,72
|
1,78
|
|
12,56
|
10,79
|
10,04
|
9,43
|
9,08
|
9,53
|
9,93
|
10,29
|
Qisqa tutashuvning to'la toki har bir manbadagi toklarning yig'indisiga tеng dеb hisoblanadi va natijalar 6-jadvalga yoziladi:
.
3-jadval
|
0
|
0,1
|
0,2
|
0,5
|
1
|
2
|
4
|
|
|
14,81
|
12,82
|
11,95
|
11,26
|
1095
|
11,51
|
12,05
|
12,48
|
Grafikni qurish
6
-jadvalda keltirilgan qiymatlar bo'yicha qisqa tutashuv toki pеriodik tashkil etuvchisining vaqt bo'yicha o'zgarishi grafigi chiziladi Grafikni chizishdan oldin tok va vaqt bo'yicha masshtablarni tanlash lozim. Bu yerda:
Qisqa tutashuv toki pеriodik tashkil etuvchisining vaqt bo'yicha o'zgarishi grafigi.
Xulosalar
Uch fazali qisqa tutashuv toklarni nomli birliklarda analitik usulda hisoblashda elektr sistemaning hisobiy sxemasi bo'yicha uning Almashlash sxemasi tuzildi. Buning uchun berilgan sxemadan hisobiy sxemaga o'tib, unda o'zaro magnit bog'langan zanjir(transformator)larni bitta o'zaro elektr bog'langan ekvivalent zanjiriga almashtirildi.
Keltirish formulalar bo'yicha manbalarning EYUK lari va barcha elementlarning qarshiliklari hisoblandi.
Qisqa tutashuv nuqtasini o'zgartirmay, sxemani qolgan qismini ekvivalent o'zgartirish usuliga ko'ra soddalashtirdik va sxemaning natijaviy ekvivalent EYUK si hamda qarshiligi hisoblandi.
Qisqa tutashuv tokning periodik tashkil etuvchisining boshlang'ich qiymati va Zarbiy tok hisoblandi.
Uch fazali qisqa tutashuv toklarini nisbiy birliklarda amaliy usul bo'yicha hisoblashda hisobiy sxema uchun soddalashtirilgan taqribiy keltirilgan Almashlash sxemasi tuzildi. Bunda transformatorlarning xaqiqiy transformatsiya koeffitsiyentlari olinmadi, generatorlar o'tao'tkinchi qarshiliklari bilan ko'rsatildi, yuklamalar esa egri chiziqlar qurilishida hisobga olinganligi tufayli sxemaga kiritilmadi.
Hisoblashlar nisbiy birliklarda manbalar toklarining alohida o'zgarishini hisobga olgan holda bajarildi. Avvalo bazis shartlar (bazaviy quvvat va kuchlanish) tanlandi. Bazis kuchlanish sifatida qisqa tutashuv sodir bo'lgan pog'onaning o'rtacha kuchlanishi qabul qilindi.
Sxema elementlarining (generator, transformator va liniya) qarshiliklari aniqlanganda maxrajda mos ravishda generator va transformatorning nominal quvvatlari hamda liniya joylashgan pog'onasining o'rtacha kuchlanishi olinadi
Almashlash sxemada navbatma-navbat ekvivalent o'zgartirishlar bajarilib, har bir manba alohida shoxobchaga ajratildi (sxema radial ko'rinishga keltirildi) va ularning natijaviy qarshiliklari hisoblanadi. Har bir shoxobcha uchun hisobiy reaktiv qarshilik qiymati topildi.
So'ng 4-ilovada keltirilgan hisobiy egri chiziqlar tanlandi va ularga ko'ra hisoblangan ga mos keluvchi nisbiy tok qiymatlari ni istalgan vaqt momenti uchun aniqlandi ( bo'lganda). Cheksiz quvvatli sistema qisqa tutashuv tokining periodik tashkil etuvchisini vaqt bo'yicha so'nmas deb hisoblandi.
Vaqtning istalgan momenti uchun QT tokining periodik tashkil etuvchisining haqiqiy qiymati topildi. Qisqa tutashuv to'la toki har bir manbadagi toklarning yig'indisiga teng deb hisoblandi va jadvalga yozildi.
Ik- egri chizig’I nosinusoidal funksiya bo’lganligi uchun QT ning xoxlagan momenti uchun QT to’la tokening efektiv qiymati 0.02 sek davrdagi o’rtacha kvadratik tokiga deyiladi.
Bu yerda
Ikt= Ipt2+Iat2
Ik ning eng kata tasir etuvchi qiymati o’tkinchi jarayonning birinchi davri davimida mavjud bo’ladi
ES da uzoqlashmagan QT nuqtasi deb QT bo’lganda manba QT tokining periadik tashkil etuvchisi vaqt bo’ycha o’zgaradigan nuqtaga aytiladi.
ES dan uzoqlashgan QT nuqtasi deb undan QT bo’lganda manba QT tokening pereadik tashkil etuvchisi vaqt bo’ycha o’zgarmaydigan yoki uni hisobga olmasa ham bo’ladigan nuqtaga aytiladi.
Adabiyotlar
Venikov V.A., Fry D.W., Higinbotham. Transient Phenomena in Electrical Power Sistems.UK, Oxford, 2014 –196 p.
Веников В.А. Переходные электромеханические процессы в электрических системах. / Учебник. – М-Л.: Энергия, 1987. – 536 с.
Аллаев Қ.Р. Электромеханик ўткинчи жараёнлар. / Ўқув қўлланма. – Т.: “Молия”, 2007. – 272 б.
Nazirova Z.G. O'tkinchi jarayonlar. / O'quv qo'llanma. – Т.:Sano-standart, 2017. – 204 b
Nazirova (Rahimova) Z.G. O'tkinchi jarayonlar. / O'quv qo'llanma. – Т.:ToshTYMI, 2014. – 120 b.
Usmonxo'jaev N., Yoqubov B., Qodirov A., Sog'atov G'. Elektr ta’minoti. – T.: Fan va texnologiya, 2007. – 430 b.
Бей Ю.М., Мамошин Р.Р. и др. Тяговые подстан-ции. Учебник. – М.:Транспорт, 1986. – 319 с.
Amirov S.F. va b. Elektrotexnikaning nazariy asoslari. 3ta kitob. – Toshkent: O'zbekiston, 2007. – 145, 125, 154 b.
Nazirova Z.G. O′tkinchi jarayonlar./ Kurs ishini bajarishga oid uslubiy ko'rsatma. – T.: TTYMI, 2012. – 56 b.
Назирова З.Г. Переходные процессы. / Метод. указания по курсовой работе. – Т.: ТашИИТ, 2012. – 51 с.
MUNDARIJA
|
Kurs ishi topshirig’i va daslabgi malumotlar
|
2
|
|
O’tkinchi jarayonlar fanidan kurs ishini bajarish jadvali
|
5
|
|
Kirish
|
6
|
1.
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |
