qism informatika va axborot texnologiyalari Kompyuter grafikasi

Viruslar bilan kurashish metodlari va vositalari; 

Viruslar tarqalishining ommalashuvi, ular ta’siri oqibatlarining jiddiyligi virusga qarshi 

maxsus  vositalarni  va  ularni  qullash  metodlarini  yaratish  zaruriyatini  tugdirdi.  Virusga  qarshi 

vositalar yordamida quyidagi masalalar yechiladi: 

1. kompyuter tizimlarida viruslarni aniqlash; 

2. viruslar ta’siri oqibatlarini yuqotish. 

Viruslarni aniqlashni ularning ta’siri boshlanishi bilanoq yoki, loaqal, zararkunandalik 

vazifalari boshlanmasdanoq amalga oshirish maqsadga muvofiq xisoblanadi. Ta’kidlash lozimki, 

barcha xil viruslarning aniqlanishini kafolatlovchi virusga qarshi vositalar mavjud emas. 

Kompyuter tizimlarida viruslarni aniqlashning quyidagi metodlari mavjud: 

skanerlash; 

uzgarishlarni bilib qolish; evristik 

taxlil; 


rezident qorovullardan foydalanish; 

programmani vaksinatsiyalash; 

viruslardan  apparat-programm  ximoyalanish.  Skanerlash  -  viruslarni  aniqlashning  eng 

oddiy metodlaridan xisoblanadi. Skanerlash programma-skaner tomonidan amalga oshiriladi. Bu 

programma-skaner viruslarning tanituvchi qismini-signaturani qidirish maqsadida fayllarni kurib 

chiqadi.  Kupincha  programma-skanerlar  aniqlangan  viruslarni  yuqotishi  mumkin.  Bunday 

programmalar  polifaglar  deb  ataladi.  Skanerlash  usuli  signaturalari  ajratilgan  va  doimiy  bulgan 

viruslarni aniqlashda qullaniladi. 

Yuklama  viruslar  tashqi  xotira  qurilmalarining  yuklama  sektorlarida  (boot-sektorlarda)  buladi. 

Kombinatsiyalangan  viruslar  bir  necha  yashash  muxitida  joylashgan  buladi.  Misol  tariqasida 

yuklama fayl viruslarni kursatish mumkin. 

Yashash  muxitining  zaxarlanishi  usuli  buyicha  kompyuter  viruslari  quyidagilarga 

bulinadi: 

•  rezident; 

•  rezident bulmagan; 

2.15

Tarmoq xavfsizligiga tahdidlarning ko‘p turlari bor, biroq ular bir necha toifalarga bo‘linadi:

• 
  axborotni uzatish jarayonida hujum qilish orqali, eshitish va o‘zgartirish (Eavesdropping);
  
• 
  xizmat ko‘rsatishdan voz kechish; (Denial-of-service)
  
• 
  portlarni tekshirish (Port scanning).
  

2.16

Qidiruv tizimi (inglizcha: search engine) — kompyuterda, kompyuter tarmogʻida yoki butunjahon web tarmogʻida World Wide Web saqlanayotgan maʼlumotlarni qidirishga moʻljallangan dasturdir. Internet qidiruv tizimi Information Retrieval systemdan kelib chiqqan. Bu sistema maʼlumotlar bazasi uchun kalit-soʻzlar indeksini yaratib, natijada ushbu kalit-soʻz qatnashgan qidiruv soʻrovnomasiga javob sifatida natijalar roʻyxatini koʻrsatish imkoni paydo boʻladi. Qidiriv tizimining afzalliklaridan biri bu kerakli maʼlumot yoki axborotni qisqa vaqt ichida komputer xotirasidan topib uni foydalanuvchiga yetkazishdir. Qidiruv tizimining asosiy vazifalari, hamda tarkibiy qismlari quyidagilardir:

• 
  Indeks yaratish va yangilab turish (hujjatlardagi maʼlumotlar strukturasi)
  
• 
  Qidiruv soʻrovnomalarini bajarish
  
• 
  Qidiruv natijasini imkon qadar mazmunli, yaʼni tushunarli shaklda koʻrsatish