Qishloq xoʻjaligida yer resurslaridan samarali foydalanish

Qishloq xoʻjaligida yer resurslaridan samarali foydalanish

Abdullayev Husanboy
Ahmedov Otabek

Sarvinoz Mamatojieva Dilfuza Ibrohimova

Qishloq xoʻjaligida yer resurslaridan samarali foydalanish
Abdullayev Husanboy
Ahmedov Otabek

Yer :

. Yer hajmi jihatidan cheklangan, ya`ni uni inson hohishiga kc'ra kattalashtirib yoki kichiklashtirib bo`lmaydi.

• 2. Yerni hech qanday ishlab chiqarish vositasi bilan almashtirib bo`lmaydi. U qishloq xcTjaligining asosi hisoblanadi.
• 3. Yer tabiat maxsuli, u inson mehnati mahsuli emas.
• 4. Yer abadiy ishlab chiqarish vositasi bo" lib, undan to`g`ri foydalanish kerak.

Qishloq xo`jaligi uchun yer hayot -mamotning moddiy sharti bo`libgina qolmay balki ishlab chiqarishning aktiv ashyoviy omili hamdir. Ishlab chiqarish jarayoni tuproq unumdorligi bilan, tabiiy biologik jarayonlar bilan bevosita bog`liq.

` Bu yerlarning 1,6 mln. gektari cho`l zonasida joylashgan. Sug`oriladigan yerlar Farg`ona Zarafshon vodiylarida va quyi Amudaryo rayonida ancha maydonlarni egallaydi.

Yer resurslari

Qarshi, Jizzah, Zarafshon, Surxonsherobod dashtlari, Amudaryoning quyi oqimidagi yerlarni o`zlashtirish yuzasidan keng ko`lamda ishlar olib borilmoqda. Qishloq xo`jaligidan foydalaniladigan yerlar deb qishloq xo`jalik ehtiyojlari uchun berib qo`yilgan va shu maqsadlarga mo`ljallangan barcha yerlarga aytiladi. Bunday yerlar jumlasiga haydaladigan yerlar, ko`p yillik daraxtzorlar

O‘zbekistonda degradatsiyaga uchragan yerlar maydoni yil sayin ortib bormoqda, shu jumladan, hozirgi kunga qadar 46335,2 gektar. 2020-yil 1-yanvarga kelib, bu 2009-yilga nisbatan 634 gektarga, 2008-yilga nisbatan 1171 gektarga ko‘pdir.

MILIORATSIYA

Milioratsiya lotincha soz bo`lib yaxshilash degan ma`noni bildiradi. Ilmiy muqtai nazardan bu tushunchani mohiyati keng qamrovlidir u tuproq sharoitini yaxshilashga oid barcha tadbirlarni o`z ichiga oladi, ya`ni kompleks xarakterga ega. Amalda melioratsiya haqida gap borar ekan avvalo qurg`oqchil rayonlarda sug`orish zax va botqoqlarni quritish, yerlarni shurdan tozalash xullas tuproqning suv va tuz rejimini tartibga solish tushiniladi.

Suvga tanqislik tobaro yaqqol sezilip bormoqda. Xalq xujaligi ixtiyojlari uchun zarur bulgan suv chiqarish ayniqsa yerlarni sug`rishga suv tanqisligi tez-tez takrorlanayotgan yerlarda va sanoat maishiy xujaliklardagi oqova suvlarning yaxshi tozalanmasligiga ayrim xollarda suv resurslarni ko`proq ifloslanishga olib keladi.

Suvga tanqislik tobaro yaqqol sezilip bormoqda. Xalq xujaligi ixtiyojlari uchun zarur bulgan suv chiqarish ayniqsa yerlarni sug`rishga suv tanqisligi tez-tez takrorlanayotgan yerlarda va sanoat maishiy xujaliklardagi oqova suvlarning yaxshi tozalanmasligiga ayrim xollarda suv resurslarni ko`proq ifloslanishga olib keladi.

1,5 million gektar ekin maydonlari Oʻzbekistonda suv va shamol eroziyasiga uchragan boʻlib, ularning yarmi eroziyaga qarshi muntazam nazoratni talab qiladi.

Tabiiy sharoitda 2 sm qalinlikdagi unumdor tuproq hosil bo'lishi uchun 200-1000 yil kerak bo'lsa, eroziya

eroziya tufayli tuproq qatlami 20-30 yil ichida yo'q bo'lishi mumkin. Har kuni, eroziya jarayonlari tufayli

dunyoda 3 gektar ekin maydonlari qishloq xo'jaligi aylanmasidan mahrum bo'lmoqda.

☼

O‘zbekistonda sug‘oriladigan yerlarning degradatsiyasi natijasida ko‘rilgan yillik iqtisodiy zarar 252 million dollarni tashkil etadi , yaylovlar – 91 million dollar, irratsional sug‘orish suvlarini tashish – 118,5 million dollar. Bu zararning tarkibiy qismlari tuproqning azot bilan boyitilmasligi, hosildorlikning kamligidir va sifatsiz tuproqlarni xo'jalik muomalasidan olib tashlash va ularning kamayishi natijasida yaylov yerlarining ozuqaviy salohiyati tufaylidir.

Yuqoridagilardan kelib chiqib, eng muhim, ustuvor deb quyidagi iqtisodiy jihatlarni ko‘rsatishimiz mumkin

• Home Designing

birinchidan, yer resurslarini qayta ishlashning moddiy bazasi (tuproq unumdorligi)
ikkinchidan, qishloq xo‘jaligining tuproqni to‘liq hisobga oladigan differensial tizimini joriy etish
va iqlim sharoiti, yetishtiriladigan ekin turlari

uchinchidan, yerdan foydalanishning iqtisodiy jihati ustuvorligini rivojlantirishda e'tiborga olishni taqozo etadi mamlakatlar va hududlarni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish dasturlari, yerlarni taqsimlash jamiyat tarmoqlari, iqtisodiyot tarmoqlari, ayniqsa, qishloq yerlari tarkibini yaxshilashda

to'rtinchidan, bioo‘g‘itlar va resurslarni tejovchi texnologiyalarni joriy etishni talab qiladi.
beshinchidan, degradatsiyaga uchragan sug'oriladigan ekin maydonlariga uning salbiy ta'sirini oldini olish.

YERsiz tasavvur qilib ko'ring!?

Robert H. Schiuller

Muammolar bu to'xtash belgisi emas , balki ular ko'rsatmalardir.

E'tiboringiz uchun raxmat!