Qishloq xo’jaligida mehnat resurslaridan foydalanishni tashkil etish

23




Mehnat bozorining bevosita subyektlari bo’lib, band bo’lmagan aholi hisoblanadi. Ular quyidagi guruxlarga bo’linadi:

• 
  o’z ixtiyori bilan band bo’lmagan shaxslar, korxonadan ishdan bo’shaganlar yoki hyech qachon mehnat qilishda ishtirok etmaganlar va ishlashni xoxlamaganlar va yashash uchun mablag’ning qonuniy manbaiga ega bo’lmaganlar;
  
• 
  turmush o’rtog’idan birining, yoki ota - onasining mablag’i hisobiga yoki ularning qaramog’ida yashovchi, ixtiyoriy band bo’lmagan aholi;
  
• 
  turli sabablarga ko’ra ishlab chiqarishdan ozod bo’lgan, bir ish joyidan bo’shagan, lekin mehnat birjasida ro’yxatdan o’tishga ulgurmagan, zaruriyatdan band bo’lmagan aholi;
  
• 
  zaruriy bandsizlik - ishsizlik, ya’ni ishlash va ish haqi olishni xoxlovchi va mehnat birjasida ro’yxatdan o’tgan kishilar.
  

Agrar mehnat bozorida bandlilikka yordamlashish bo’yicha tadbirlarni moliyalashtirish manba’lari quyidagilar hisoblanadi:

1. 
   Davlat byudjeti:
   

1. 
   O’z bandliligiga yordamlashish (tadbirkorlik faoliyati, dehqon xo’jaligi, fermer xo’jaligi)
   

2. 
   Yangi ish joylari barpo qilishni rag’batlantirish.
   

2. 
   Maxalliy byudjet:
   

1.Ish joylarini saqlab qolishni rag’batlantirish
2.Ijtimoiy ishlarni tashkil etish

3. 
   Fuqarolarni bandlilik fondi:
   

1.Ish joyini saqlash
2.Ishsizlarni yangi kasbga qayta tayyorlash
3.Ishsizlarga nafaqa

4. 
   Aholi bandliligi xizmatining tijorat faoliyatidan keladigan daromadlar:
   

1.Ijtimoiy ishlarni tashkil etish
2.Ishsizlarni qayta tayyorlash
Ishsizlar - bu, ish va ish haqiga ega bo’lmagan, o’ziga to’g’ri keladigan ishni izlash maqsadida bandlilik xizmatida ro’yxatdan o’tgan, ish izlovchi va topsa darrov joylashadigan mehnatga yaroqli fuqarolardir. Qishloq xo’jaligida ishsizlik turli sabablarga asosan bo’lishi mumkin. Shunga ko’ra, ishsizlikning bir qancha turlari bo’ladi: friksion, strukturali va siklik(davriy).
Friksion - bu ishsizlikda, ishsizlar ish izlashadi, yoki yaqin kelajakda uni topishdan umidvor bo’ladilar. Friksion ishsizlik muqarrar hisoblanadi va qaysidir jixatdan maqsadga muvofiqdir. Ko’pgina ishchilar o’z ixtiyorlari bilan past unumli, kam haq to’laydigan ishlardan ancha yuqori unumli va ancha yuqori haq to’laydigan ishlarga o’tib ketishadi. Shunday qilib, mehnat bozori tashkil etiladi va harakat qiladi, ya’ni ishchilar soni bilan ish joylari soni mos kelmaydi.
Friksion ishsizlik o’z navbatida strukturali ishsizlikka o’tadi. Strukturali ishsizlik ish kuchiga talabaning umumiy strukturasi o’zgarishini bildi-radi. Bozor munosabatlari sharoitida ayrim kasblarga talab pasayadi yoki bu-tunlay to’xtaydi, boshqa kasblarga esa, jumladan, yangi, oldin mavjud bo’lmagan kasblarga talab o’sadi.