Qishloq xo‘jaligida ishlab chiqarish xarajatlari va mahsulot tannarxi

Qishloq xo‘jaligida olinadigan qo‘shimcha mahsulotlarni shartli asosiy mahsulotga aylantirish koeffitsiyentlari 13.1-jadval

№	Mahsulot turlari	Koeffitsiyentlar
1.	G‘o‘zapoya	0,05
2.	Somon	0,08
3.	Makkajo‘xori poyasi	0,17
4.	Bir yillik beda urug‘i	0,9
5.	Bir yillik o‘tlardan ko‘k massa	0,25
6.	Ko‘p yillik o‘tlardan ko‘k massa	0,3
7.	Qo‘y va echkidan olingan sut	0,22
8.	Jun	5
9.	Sigir suti	0,9
10.	Buzoq	0,1

Qilingan xarajatlarni qishloq xo‘jaligidagi asosiy va qo‘shimcha mahsulotlar o‘rtasida taqsimlash tartibini aniq misol yordamida ko‘rib chiqamiz. Masalan, fermer xo‘jaligida 500 tonna bug‘doy va 450 tonna somon yetishtirilgan bo‘lsa, ishlab chiqarish xarajatlarini asosiy va qo‘shimcha mahsulotlarga taqsimlash quyidagicha amalga oshiriladi:

1. 
   somon massasini 0,08 ga ko‘paytirib, shartli bug‘doyga aylantirib olamiz (450x0,08=36);
   
2. 
   shartli bug‘doy massasini yetishtirilgan bug‘doy massasiga qo‘shib, bug‘doyning shartli yalpi hosilini aniqlab olamiz (500+36=536);
   

4. 
   bug‘doy massasining bug‘doyning shartli yalpi hosilidagi salmog‘i aniqlab olinadi, bizning misolimizda 36 soni 536 ning necha foizini tashkil etishi aniqlanadi (3600:536=6,7);
   
5. 
   jami xarajatning 6,7 foizini somon massasiga taqsimlash, qolgan qismini esa bug‘doy massasiga taqsimlash orqali asosiy va qo‘shimcha mahsulotlarning tannarxi aniqlanadi.
   

Boshqa qishloq xo‘jalik mahsulotlari bo‘yicha ham xarajatlar asosiy va qo‘shimcha mahsulotlar o‘rtasida yuqoridagi usul yordamida taqsimlanadi.
Qishloq xo‘jalik mahsulotlarining tannarxini aniqlashda tannarx obyektlari 13.3-rasmda aks ettirilgan.