Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

 
Majburiy harakatlar qo’yidagicha bo’lishi mumkin:
 
Ixtiyorsiz harakatlar - 
hayvonlar lohas bo’ladi, ixtiyorsiz harakatlar qiladi: tentiraydi, doimo 
joyini o’zgartiradi,
 
yurganda tebranadi, depsinadi, devorga tirmashadi, oxir ustiga chiqadi. Bunday 
hayvonlar tashqi ta’sirotlarga umuman e’tibor bermaydi. Bu paytda biror to’siqqa duch kelsa, 
yiqilib, yana o’z harakatini davom ettiraveradi. Bunday holat kuchli isitmada, bosh miya 
jarohatlansa, qoramollarning ketozida, qo’ylarning senurozida va boshqa kasalliklarda kuzatiladi. 
Manejli harakat 
- bu uzoq davom etadigan, bir yunalishli, koordinasiyalashgan aylanma 
harakatdir. Agarda aylana diametri o’zgarmasa, hayvon shu holatda soatlab harakat qiladi. Agarda 
aylana diametri kichraya borsa hayvon oxirida yiqiladi. Bunday harakat miyachaning bir 
tomonlama jarohatida, ko’rish do’ngligi, markaziy harakat yo’llari jarohatlansa kuzatiladi. 
Aylanma harakat - 
bunda hayvon bir oyog’i atrofida harakat qiladi. Bu miyacha 
jarohatlanganda, vestibulyar nerv paralichida kuzatiladi. 
Oldinga qarab harakat - 
hayvonda doimo oldinga qarab harakat qilish ishtiyoqi tug’iladi, 
oldinga qarab bo’lgan harakat shoshilinch bo’lib, oyoqlari chalishib ketadi, hayvon yurganda orqa 
oyoqlari silkinib, qimirlab turadi, depsinib ketadi, yiqiladi, ayrim paytda dumbaloq oshib ketishi 
mumkin. Bu holat bosh
 
miya yallig’langanda va uning parazitar kasalliklarida, yuqumli 
ensefalomiyelitida, miyaning katta yarim shari, ko’rish markazi va ko’z pardasi yallig’langanda 
kuzatiladi. 

---

22
Orqaga qarab harakat - 
odatda bunday harakat ensa va yelkada muskullarning tonik 
qisqarishi natijasida yuzaga keladi. Bunda bosh orqaga qaytgan, harakat koordinasiyasi buzilgan 
bo’ladi. Bunday harakat natijasida hayvon yiqilishi yoki dumbaloq oshishi mumkin. Yuqumli 
ensefalomiyelit va meningitda kuzatiladi. 
Ag’anab yotgan joyidagi harakat - 
yotgan hayvon o’z o’qi atrofida harakat qiladi. Bunday 
harakat tashqi tomondan biror narsa ushlab qolguncha davom etadi. Bunday holat vestibulyar 
nervning bir tomoni jarohatlangan yoki miyacha oyoqchalari yallig’langan paytlarda kuzatiladi.