Qishloq va suv xo’jaligi vazirligi

 
Hayvon tanasining tashqi muhitdagi holati - Poza.
Hayvonning tashqi muhitda to’tgan holati 2 xil bo’lishi mumkin: 
1. 
Tabiiy yoki fiziologik holat
- bunda hayvon o’z xoxishi bilan holatini o’zgartira oladi. Bu 
yotgan, tikka turgan, o’tirgan yoki harakatdagi holatda bo’lishi mumkin. Qoramollar odatda 
oziqlangandan keyin yotadi, sekin turadi. Otlar ko’pincha tikka turadi, yotganda yon tomoni bilan 
yotadi, odam yaqinlashsa sakrab turadi. Cho’chqalar oziqalangandan keyin ko’pincha yotadi, odam 
yaqinlashsa ham e’tibor bermaydi. Itlar tikka turgan, yotgan, o’tirgan va harakatdagi holatlarda 
bo’lishi mumkin. 
2. 
Majburiy yoki patologik holat
- bu kasalliklarda kuzatilib, hayvon o’z xoxishi bilan 
egallab turgan holatini umuman o’zgartira olmaydi, o’zgartirsa ham og’riq paydo bo’ladi. Buning 
o’zi 4 xil bo’ladi: 
A) 
majburiy tik turgan holati - 
otlarda oriqlashda, qoqshol, plevrit, pnevmoniya, alveolyar 
emfizemada, miyada suv to’plansa; qoramollarda travmatik perikardit, kasalligida kuzatiladi. 
B) 
majburiy yotgan holati - 
qoramollarda tug’ishdan keyingi parezda, og’ir kechadigan 
ketozda; 
otlarda 
mioglobinuriya, 
ensefalomiyelit 
kasalliklarida, 
miyaning 
travmatik 
jarohatlanishida, organizmning umumiy paralichida kuzatiladi. Cho’chqalar, itlar, mushuklar va 
yirtqich hayvonlar juda og’ir kechadigan kasalliklarda majburiy yotgan holatni oladi. Bunday 
hayvonlar to’shamalar ustida, qorong’i burchaklarda yotib oladi. 
V) 
majburiy o’tirgan holati 
- otlarda sanchiq paytida, boshqa hayvonlarda ikki orqa oyoqlar 
paralichida, cho’chqalarda gastrit kasalligida kuzatiladi. 
G) 
tabiiy bo’lmagan holatlar 
- ko’pincha kasalliklar uchun juda muhim belgi hisoblanadi. 
Qoramollar travmatik perikardit kasalligi bilan kasallansa boshini oldinga cho’zib, oldingi 
oyoqlarini kerib, yelkasini chiqarib, orqa oyoqlarini oldinga tortib turadi. Ketoz va tug’ishdan 
keyingi parez kasalliklarida majburan yotgan bo’ladi, bo’yin egilgan, boshi ko’krak ustiga 
qo’yilgan bo’ladi. Vaginit va metrit bilan kasallangan sigirlarning yelkasi ko’tarilgan, dumi 
yuqoriga ko’tarilgan, orqa oyoqlari keng qo’yilgan bo’lib, tez-tez siydik chiqarish holatini 
egallaydi. 
Bosh miya kasalliklarida hayvonlar boshini devorga yoki oxirga tirab turadi. Og’ir 
kasalliklarda boshini va quloqlarini pastga osiltirib turadi. Otlarda sanchiq, bo’lsa boshini va 
bo’yinini egib, og’riq bor joyga qarab turadi, to’rttala oyog’ini keng qo’yib, tebranib turadi. 
Otlarning ensefalitida, sigirlarning meningitida, yosh hayvonlarning B
1
-gipovitaminozida 
hayvonlar bo’ynini yuqoriga qaytarib, boshini orqaga tashlab turadi.