Qimmatli qog‘ozlarning moxiyati va tasnifi

Qimmatli qog‘ozlarning harakati bo‘yicha tasnif⁴

+имматли =о\озлар турлари








Эгасига та=дим этилувчи

Номи ёзилган

Акциялар

Акциялар

Облигациялар

Облигациялар

Депозит сертификатлари

Депозит сертификатлари

Ғазна мажбуриятлари

Вексель











+имматли =о\озларнинг
щосилалари


Опционлар

Yuqoridagi rasmdan ko‘rinib turibdiki, qimmatli qog‘ozlar o‘zlarining muomalada bo‘lishi shakliga asosan nomi yozilgan va egasiga taqdim etiluvchi turlarga ajratiladi.

Shuni aloxida ta’kidlash lozimki, qimmatli qog‘ozlar puldan farqli o‘z xususiyatlariga ega. Bu xususiyatlar quyidagilar:

1. 
   Likvidlik (samaradorlik);
   
2. 
   Foydalilik;
   
3. 
   Ishonchlilik darajasi;
   
4. 
   Kapitalni oshirish manbai;
   
5. 
   Risk (qaltislik)
   

Biz quyida uni bu xususiyatlarini har bir qimmatli qog‘ozlarning taxlilida yoritamiz.

1. 
   Aksiyalar va ularning moxiyati
   

Aksiya – o‘z egasining aksiyadorlik jamiyati foydasining bir qismini dividendlar tarzida olishga, aksiyadorlik jamiyatini boshqarishda ishtirok etishga va u tugatilganidan keyin qoladigan mol – mulkning bir qismiga bo‘lgan xuquqini tasdiqlovchi, amal qilish muddati belgilanmagan egasining nomi yozilgan emissiyaviy qimmatli qog‘ozdir.

Aksiyalar chiqarish to‘g‘risida qaror aksiyadorlik jamiyati muassasalari tomonidan yoki aksiyadorlarning umumiy yig‘ilishi tomonidan qabul qilinadi. Sotib olingan aksiya uni chiqargan aksiyadorlik jamiyatiga, basharti bu narsa jamiyat ustavida nazarda tutilmagan bo‘lsa, sotilishi mumkin emas.
Xalqaro amaliyotda aksiyalar quyidagi turlarga bo‘linadi:

1. 
   Oddiy- egasi yozilgan aksiyalar;
   
2. 
   Imtiyozli- egasi yozilgan aksiyalar;
   
3. 
   Oddiy-taqdim etuvchiga aksiyalar;
   
4. 
   Imtiyozli- taqdim etuvchiga aksiyalar.
   

Aksiya turlarini quyidagi rasmda ko‘rish mumkin.
4 rasm