Qilmishning jinoiyligini istisno qiladigan holatlar

Mudofaaga nisbatan zaruriy mudofaaning huquqiy shartlari quyidagilardan iborat:

Zaruriy mudofaadagi «mudofaa» elementi «tajovuz»dan ijtimoiy foydali maqsadga yo`naltirilganligi, mudofaalanish ehtiyoji bilan amalga oshirilganligi, shuningdek,, faqat mudofaalanuvchining bunday huquqqa ega ekanligi bilan farqlanadi.

Zaruriy mudofaada himoyalanishga qaratilgan harakatlar ijtimoiy xavfli bo`lsa-da, u qonunda belgilangan mudofaalanuvchining tashabbusi bilan amalga oshiriladigan faol xatti-harakatlardan iboratdir. Lekin shunday holatlar ham mavjudki, ular zaruriy mudofaa deb hisoblanmasligi kerak. Masalan, tajovuz qilinayotgan vaqtda mudofaalanuvchining harakatlari tajovuzdan chekinish, qochish kabi «passiv» harakterga ega bo`lsa va bunda tajovuzchiga zarar yetkazilgan bo`lsa ham. (Masalan, tajovuzchi mudofaalanuvchini ushlash maqsadida uning orqasidan quvgan vaqtida yiqilib jarohat olgan bo`lsa, bunday harakatlar nafaqat zaruriy mudofaa, balki jinoyat deb ham tan olinmaydi.)

Mudofaaga nisbatan zaruriy mudofaaning birinchi sharti — mudofaa faqat Jinoyat kodeksi bilan qo`riqlanadigan munosabatlarga tajovuz qilish muqarrar bo`lganida amalga oshirilishi mumkin. Zaruriy mudofaa ijtimoiy foydali maqsadga yo`naltirilgan bo`lishi kerak. Zaruriy mudofaa shaxsning subyektiv huquqi bo`lib, u nafaqat o`z hayotini, balki davlat va jamiyat manfaatlarini ham himoya qilishi mumkin. Shaxsning qilmishi ijtimoiy foydali bo`lmasa yoki jinoyat qonuni bilan qo`riqlanadigan munosabatlarga tajovuz qilishga qaratilgan bo`lsa, bunday qilmish jinoyat deb baholanmog`i lozim.