Qilishning ilmiy nazariy asoslari populyatsiyalar va ekotizimlar ekologiyasi



Download 340,95 Kb.
Pdf ko'rish
bet1/5
Sana21.01.2022
Hajmi340,95 Kb.
#398304
  1   2   3   4   5
Bog'liq
SALYD 2-MAVZU. TABIATNI MUHOFAZA



2-MAVZU. TABIATNI MUHOFAZA 

QILISHNING ILMIY NAZARIY 

ASOSLARI POPULYATSIYALAR VA 

EKOTIZIMLAR EKOLOGIYASI.

BIOSFERA




REJA:

1. Ekologiyada muhit tushunchasi. Ekologik omillar va ularning



tasnifi.

2. Ekologik omillar: tirik organizmlarga ta’sir etish umumiy



qonuniyatlari.

3. Organizm va moslashish.



4. Biosfera haqida Vernadskiy ta’limoti.

5. Biosfera chegaralari va tarkibiy qismlari Biosferadagi



moddalarning xossasi va funktsiyalari.

6. Biosferada moddalarning aylanishi.






Ekologik nisha



Moslashish jarayoni organizmlarni ular hayotidagi o‘rni va tashqi 

tuzilishini ifodalaydi. Buni biz  ekologik nisha (joy)  bilan ham 

izohlashimiz mumkin. Ya’ni, qancha ekologik tur mavjud bo‘lsa, 

shuncha ular uchun yashash muhiti mavjud bo‘ladi. “Nisha” 

terminifransuzcha “niche” – chuqurlashuv, degan ma’noni ham 

anglatib, bu nafaqat yashash joyi, balki tabiatda turning o‘rni, 

biologik jamoadagi funksional roli, tashqi muhit omillariga 

bardoshliligi ham hisoblanadi 



Kooperatsiya

- ikki organizm bir-

birlari bilan kooperatsiya hosil qiladilar.  Bunday  kooperatsiya  

ikki  organizm  uchun  ham  ustunliklarga ega. Masalan, krablar 

bilan kovakichlilar bunga misol bo‘la oladi



Kovakichlilar krablarning orqasiga yopishib olib 

(ba’zan ularni krablarning o‘zlari  o‘tqazib oladilar) 

ularni dushmanlardan, himoya qiladilar. Kovakichlilar 

esa o‘z navbatida krablardan transport vazifasida 

foydalanadilar hamda ulardan qolgan ovqat qoldiqlari 

bilan ovqatlanadilar. 

Mutualizm.

Birlashgan ikki 

populyatsiya ham faqat foyda ko‘radi, bu birlashish 

ular uchun foydalidir, bunday birlashgan organizmlar 

tabiiy sharoitda biri ikkinchisiz hayotkechira olmaydi





Abiotik omillar

Odatda tabiiy va sun’iy muhitlar ajratiladi. Tabiiiy muhitni suv, 



quyosh, shamol, havo, yer, o’simlik va hayvonot dunyosi kabi tabiiy 

omillar majmui tashkil etadi. Sun’iy muhit inson tomonidan 

yaratilgan bo’lib, bunda insonning mehnat mahsuli yotadi. Tabiiy va 

sun’iy muhitlar bir-biri bilan chambarchas bog’liq. Ularning 

bog’liqligini ekologik muhit tushunchasi ifodalaydi.Tirik 

organizmlar, oziqlanishi va yashashi uchun ishonchli himoyalangan 

yashash muhitini qidiradi. Chigirtka, kapalak va shu kabi boshqa 

hasharotlar oziq ovqatini va yashashi uchun inlarini qurishda 

o`simliklardan foydalanadi. 




Download 340,95 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish