Qattiq jismlarda diffuziya hodisasi

Bir modda molekulalarining boshqa bir moddaning molekulalari orasiga o`zaro kirib borishi hodisasi diffuziya deyiladi. Diffuziya har qanday moddada sodir bo`lishi mumkin: gazlarda, suyuqliklarda va qattiq jismlarda. Bu jarayon gazlarda eng tez sodir bo'ladi, chunki molekulalar orasidagi masofa etarlicha katta va ular orasidagi tortishish kuchlari. Diffuziya suyuqliklarda gazlarga qaraganda sekinroq sodir bo'ladi. Buning sababi, molekulalarning zichroq joylashganligi va shuning uchun ular orqali o'tish juda qiyin. Eng sekin diffuziya qattiq jismlarda sodir bo'ladi, buni molekulalarning zich joylashishi bilan izohlash mumkin. Agar silliq sayqallangan oltin va tilla plastinkalar yuk bilan bir-birining ustiga qo`yilsa, besh yildan so`ng chuqurligi bir millimetr bo`lgan diffuziyani kuzatish mumkin.. Harorat ortishi bilan diffuziya hodisasi tezlashadi. Buning sababi shundaki, moddaning harorati ko'tarilganda, uning molekulalari tezroq harakat qiladi. Va o'zaro aralashtirish tezroq sodir bo'ladi. Shuning uchun qand issiq choyda sovuq choyga qaraganda tezroq eriydi. Diffuziya muhim rol o'ynaydi.

• Masalan, tuproqdagi turli tuzlar eritmalarining tarqalishi o'simliklarning normal oziqlanishiga yordam beradi. Inson uchun bu hodisa hayotiy ahamiyatga ega, masalan, diffuziya tufayli o'pkadan kislorod inson qoniga, qondan esa to'qimalarga kiradi.

Qattiq jismlarda o`z – o`zidan diffuziyalanish koeffitsientlari shunday ko`rinishda yozilishi mumkin: D=A*a/6*t

Bu yerda a – panjara doimiysi va t atomning panjara tugunida o`rtacha bo`lish vaqti.

W kattalik vakatsiya hosil bo`lish energiyasi ω va atomlarning vakatsiyaga siljish energiyasi q ning yig`idisiga teng bo`lib, diffuziyani aktivlashtirish energiyasi deb ataladi va bu kattalik ham mazkur modda uchun xarakteristika bo`ladi. Diffuziya hodisasini ko'pincha kuzatish mumkin Kundalik hayot odam. Shunday qilib, agar siz xonaga biron bir hid manbasini olib kirsangiz - masalan, qahva yoki atir - bu hid tez orada butun xonaga tarqaladi. Xushbo'y moddalarning tarqalishi molekulalarning doimiy harakati tufayli sodir bo'ladi. Yo'lda ular havoni tashkil etuvchi, yo'nalishini o'zgartiradigan va tasodifiy harakatlanib, xona bo'ylab tarqaladigan gaz molekulalari bilan to'qnashadi. Hidning bunday tarqalishi molekulalarning xaotik va uzluksiz harakatining isbotidir.

• Diffuziya fizikada juda muhim tushunchadir. Diffuziyaning mohiyati moddaning ba'zi molekulalarining boshqalarga kirib borishidir. Aralashtirish jarayonida ikkala moddaning kontsentratsiyasi ular egallagan hajmga tenglashadi. Yuqori konsentratsiyali joydan modda kamroq konsentratsiyali joyga boradi, buning natijasida konsentratsiyalarning tenglashishi sodir bo'ladi.

Xulosa.

shu mustaqil ishidan men o’zimga formulalar bilan ishlash va diffuziya xodisasi bir biri bilan ta’sirlashishini tushindim.

Foydalanilgan adabiyotlar va internet resuslari.

• Nazirov E. N. “Yosh fizik ensiklopedik lug`ati” Toshkent – 1989.2. A.K.Kikoin,
• I.K.Kikoin “Molekulyar fizika” Toshkent – 1978.
• L.C.Jdanov va N.I.Xlebnikov “Fizika kursi texnikumlar uchun” ikkinchi qism. Toshkent – 1967.

FOYDALANILGAN INERNET SAYTLARI.

1. www.ziyonet.o`z

2. www.o`zvip.o`z

3. www.referat.o`z