Qarzlar bo’yicha хarajaтlar hisobi

2. Qarzlar bo`yicha xarajatlarni tan olish tartibi

Qarzlar bo`yicha xarajatlarni tan olishning amalda 2 xil usuli mavjud:

1. Nisbatan maqbulroq usul - qarzlar bo`yicha xarajatlar qarzlardan nima maqsadda foydalanilganidan qat`iy nazar ular amalga oshirilgan davr xarajati deb tan olinadi;

2. Qo`llanilishi mumkin bo`lgan usul - aktivlarni xarid qilish, qurish va ishlab chiqarish bilan bog`liq qarzlar bo`yicha xarajatlar ana shu aktivlar tan-narxining bir qismi sifatida tan olinadi. Lekin bu usulda quyidagi shartlar mavjud:

agar iqtisodiy manfaatlarni kelgusida olish ehtimoli mavjud bo`lsa;

xarajatlarni ishonchli ravishda o`lchash imkoniyati bo`lsa.

Qarzlar va kreditlar bo`yicha xarajatlar to`lanishi kerak bo`lgan summalarda,

ularning qachon va qanday shaklda amalga oshirilishidan qatьiy nazar, joriy xarajatlar tarkibiga kiritiladi.

Хulosa shuki, agar qarzlar operatsion faoliyatni amalga oshirish maqsadida olingan va shu maqsadda ishlatilgan bo`lsa, ular ana shu davr foiz ko`rinishidagi xarajatlari deb tan olinadi va yillik hisobotning 2-shakli “Moliyaviy nati-jalar to`g`risidagi” hisobotda alohida modda sifatida aks ettiriladi. Тovar –moddiy qiymatliklarni xarid qilish, ishlar, xizmatlarni to`lash uchun olingan qarz mablag`lari bundan mustasnodir.

Kredit va qarzlarni olish bilan bog`liq qo`shimcha xarajatlar ham yuzaga kelishi mumkin. Bular:

qarz beruvchiga huquqiy va maslahat ko`rinishidagi xizmat ko`rsatish;

nusxa ko`chirish-ko`paytirish ishlarini amalga oshirish;

amaldagi qonunlarga binoan soliq va yig`imlarni to`lash;

ekspertiza o`tkazish;

aloqa xizmatlaridan foydalanish va boshqa xarajatlar.

Ko`rsatilgan xizmatlarni to`lash sarflarini xarajatlar tarkibiga kiri-tishni korxonalar ular ruy bergan davrda amalga oshiradi.

Agar olingan qarz mablag`lari uskuna va boshqa shu kabi aktivlarni xarid qilish uchun ishlatilgan bo`lsa, ular bo`yicha to`langan foizlar, albatta, aktivlardan foydalanish davomida qoplanishi, shu jihatdan, bunday xarajatlarni aktivlar qiymatiga qo`shib yuborish ko`zda tutilishi maqsadga muvofiq bo`ladi.