Qarshi muxandislik iqtisodiyot instituti

1950-1965 yillarda shaxsiy xo‘jaliklarni energiyaga bo‘lgan talabini qondirish maqsadida har yili 8-9 ming o‘rtacha quvvatdagi SHES lari ishlab chiqarilgan.


Shamol energiyasi yordamida elektr energiyasi olishga oid va shamol elektr tizimlarini asoslashga qaratilgan tajribalar о‘tkazish uchun
Shamol о‘lchovlarini uzatish asbobi

Anemometr о‘lchovini uzatish
Anemometr

Shamolni tezligini о‘lchash uchun
Dunyo iqtisodiyotidagi so‘ngi inqiroz, energiya manbalari bo‘lmish neft va gazni jahon bozoridagi narxini jadallik bilan o‘sishi, qayta tiklanuvchi muqobil energiya manbalaridan foydalanishga va ularni samaradorligini oshirishga va tan narxini kamaytirishga katta talablar qo‘ymoqda. Bu Muqobil energiya manbalari qatoriga shamol energiyasini ham kiritish maqsadga muvofiqdir.
XX asrni 80 yillariga kelib shamol energiyasidan foydalanish 3 ta asosiy yo‘nalishda olib borildi.
- 25 kVt gacha bo‘lgan kichik quvvatli shamol agregatlari bo‘lib. Bular yordamida mustaqil iste’molchi bo‘lgan suv nasoslari va sug‘orish qurilmalarini ishlatishda foydalanilgan.
- 55 – 500 kVt gacha bo‘lgan o‘rta quvvatli shamol agregatlari guruh bo‘lib, birgalikda elektr energiyasini iste’mol qiluvchi fermer xo‘jaliklarida foydalanib kelingan.


- 1 MVt va undan katta bo‘lgan shamol agregatlari kam sonda yaratilinib, katta-katta xo‘jaliklarni elektr energiyasiga bo‘lgan talabni qondirishda, qishloqlarda aholisi zichroq joylashgan yerlarda samarali foydalanib kelmoqdalar. Shamol energiyasidan foydalanishda uni iqtisodiy tejamkorligini, samaradorligi va ekologik tozaligini e’tiborga olish lozim. Rivojlangan davlatlarda shamol elektr stansiyalaridan foydalanish shuni ko‘rsatdiki 100÷300 kVt energiyali shamol elektr stansiyalaridan foydalanish iqtisodiy tomondan eng samarali hisoblanar ekan. Bu o‘rta quvvatdagi SHES dizel-gineratorlari bilan birgalikda (rezerv hisobida) ishlatilishi maqsadga muvofiq bo‘lib, energiyadan foydalanishda uzluksizlikni ta’minlaydi. Bunday alohida mustaqil va kombinatsiyalashgan SHES larni yaratish hozirda keng yo‘lga qo‘yilgan. SHES lardan foydalanishdagi salbiy sababga SHES larning agregatlarini o‘rnatish uchun zarur bo‘lgan katta maydon va bu maydonning holatini saqlash uchun ekologik va iqtisodiy qo‘shimcha xarajatlar. Masalan 1 km² maydonga joylashgan issiqlik elektr stansiyasidan 1000 MVt yoki quyosh elektr stansiyasidan 30÷60 MVt olinsa, SHES eng ko‘pi bilan 10 MVt energiya olsa bo‘ladi. Bundan tashqari SHES lardagi agregatlarni ishlashida vujudga keladigan shovqin hisoblanib, qurilma oldida o‘rtacha 50÷80 dB tashkil etadi. SHamol energiyasidan keng foydalanayotgan Germaniya, Daniya va Niderlandiya davlatlarida SHES lardagi agregatlarning shovqini kunduzi 50 dB, kechqurun 35 dB da oshmaslik bo‘yicha qonun qabul qilingan. SHES dan aholi yashaydigan uylargacha bo‘lgan eng qisqa masofa 20÷75 metr, elektr uzatish tarmog‘igacha 39÷52 metr bo‘lishi ham qonun bilan belgilab qoyilgan.
500 kVt va undan ko‘proq quvvatga ega bo‘lgan SHES laridan foydalanish ular egallagan maydonni sezilarli darajada ixchamlashtirish va elaktr stansiyaning tannarxini arzonlashtirish imkoniyatlarini beradi.