Qarshi muнandislik iqtisodiyot

8-3. Bug’-gaz qurilmalarining umumiy tarifi.

Bug’-gaz qurilmalari (BGK)ni bug’ turbinali qurilmalar bilan gaz turbinali qurilmalarni birlashtirish yo’li bilan uzatiladi.

Birlashgan qurilmaning FIKining o’sishiga bug’ tsikl ustiga yuqori haroratli gaz tsiklini qurish va chiqib ketuvchi gazlar bilan issiqlikning solishtirma yo’qotilishlarini kamaytirish hisobiga erishiladi.
FIKining oshishi bug’ tsikli ustiga gaz tsiklini qurish hisobiga erishiladi. GTK dan chiqib ketuvchi gazlarning issiqligini BTK da taminlash suvini isitish uchun ishlatiladi.
Gaz va bug’ tsikllari yagona manbadan issiqlik oladigan BGK ning sxemasi 8-5 rasmda keltirilgan.

Birlashgan BGK dan chiqib ketuvchi gazlarning hajmi gaz tsiklidan chiquvchi gazlar hajmiga taxminan teng. Yoqilg’i ning yonish kamerasida havoning juda kata ortiqlik koeffitsenti ס_`yo.k=5-8 bilan yoqiladi.
BGK ning FIKi uning tarkibiga kirgan GTK va BTK larning alohida ishlagan paytda FIKlaridan yuqori bo’ladi. BTK da tejalgan issiqlik quyidagi tenglikdan aniqlanadi:
Q_tex=N_סr(q_KES-q_סr) (6-2)
bunda: N_סr-Bug’-gaz qurilmasining quvvati, kVt.
q_KES-q_סr-tegishlicha bug’ turbinali va bug’-gaz qurilmalaridagi solishtirma issiqlik sarflari, kj/kVt. soat.
Bu tsiklda butunlay gaz tsiklidagi qo’rilgan BTK ning sxemasi 6-6 rasmda keltirilgan. Bu sxemada bug’ tsiklining qozoni faqat gaz tsiklidan chiquvchi qizigan gazlarda ishlaydi, unda yoqilg’i yoqilmaydi.

8-4. Issiqlik taminoti uchun mo’ljallangan BGK lari.

Issiqlik taminoti uchun mo’ljallangan BGK sining tarkibiga bug’ olinadigan yoki qarshi bosimli turbina kiradi.

o’rama usulda elektr energiyasini ishlab chiqarish uchun issiqlikning solishtirma sarfi quyidagi tenglamadan aniqlanadi.
q^qur_e.IEM=Q^e.qur_yo/Э _IEM =I/ή^IEM_qoz*ή_i.о*(I-e^IEM_o’.e) (6-3)

Ichki va tashqi issiqlik iste’molida ishlab chiqarilgan solishtirma elektr energiyasi:

E_IEM=E_tash(1 + ΣE_ich/E_tash) (6-4)

IEM da kondensatsion va qo’rama usulda ishlab chiqarilgan elektr energiyalarining nisbati:

(6-5)
IEM ning kondensatsion ish holatida solishtirma sarfi:


(6-6)

SHunday qilib Bug’ turbinali iem ga nisbatan tejaladigan solishtirma issiqlik (yoqilg’i) miqdori quyidagi tenglamadan aniqlanishi mumkin:

(6-7)
Bug’ gaz qurilmalari IEM da bug’ turbinali IEM ga nisbatan E_IEM katta va esa kichiq bo’lgani uchun birinchi qurilmada ko’p miqdorda yoqilg’i (issiqlik) tejaladi. Bundan tashqari bug’ gaz qurilmali IEM da o’rnatilgan I kVt quvvatning bahosi Bug’ turbinali IEM dagiga nisbatan kam bo’ladi. Shuning uchun bug’-gaz qurilmali IEM larni ishlatish ko’p hollarda iqtisodiy jihatdan afzalroq bo’ladi.