Qarshi muhandislik iqtisodiyot

ning prinsipial sxemasi 

---

139 
bilan kuchaytiriladi, unifikatsiyalangan signalga o‘zgartiriladi va ikkilamchi asbob 
O‘A bilan o‘lchanadi, EIU sath o‘lchagichlarining o‘lchash chegaralari o‘zgartkich 
turiga bog‘liq va 1 dan 20 m gacha o‘zgarishi mumkin: yo‘l qo‘yiladigan asosiy 
xatoliklar chegarasi 1 dan 2,5% gacha bo‘lishi mumkin. 
Sig‘imli sath o‘lchagichlar arzonligi, u bilan ishlashning soddaligi, idishda 
birlamchi o‘zgartkichni o‘rnatish qulayligi, harakatlanuvchi elementlarining 
yo‘qligi, haroratlarning (kriogenligidan +200°С gacha) va bosimlarning (6 MPa 
gacha) yetarli keng oralig‘ida foydalanish mumkinligi sababli keng tarqalgan. 
Ularning kamchiliklariga qovushoq (1 Pas dan ortiq dinamik qovushoqlikkacha), 
parda hosil qiluvchi, kristallanuvchi va cho‘kma hosil qiluvchi suyuqliklarning 
sathni o‘lchashga yaramasligini, shuningdek, suyuqlikning elektr xossalarining 
o‘zgarishiga va birlamchi o‘zgartkichni o‘lchov asbobi bilan ulaydigan kabel 
sig‘imi o‘zgarishiga g‘oyat sezgirligini kiritish mumkin. 
2.Elektr o‘tkazuvchanlik.
Elektr o‘tkazuvchanlikka 
(aktiv qarshiligining o‘zgarishiga) asoslangan 
sath o‘lchagichlar elektr o‘tkazuvchan suyuqliklar sathni nazorat qilish, 
signalizatsiya va rostlash uchun xizmat qiladi. 
Solishtirma qarshiligi R
с
<10
6
Оm∙m va dielektrik œtkazuvchanligi 
c

>7 
bo‘lgan suyuqliklar elektr o‘tkazuvchi suyuqlik deyiladi. 
27.3-rasmda 
sath 
signalizatorining 
sxemasi 
ko‘rsatilgan. 
Signalizatorning 
ishlash prinsipi elektrodlar 4 suyuqlik orqali 
ulanishi bilan rele chulg‘ami 3 dan tok o‘tishi 
va uning kontakti 5 ulanishi bilan signal 
lampasi СЛ yonib, yorug‘lik signali berishiga 
asoslanadi. 
Elektrodlar 
4 
ta’minlovchi 
transformator 2 ning ikkilamchi chulg‘amiga 
elektromagnit rele chulg‘ami 3 orqali 
ulangan. Suyuqlik sathi elektrodlargacha 
ko‘tarilib, ularni ulasa, suyuqliklarning 
o‘tkazuvchanligi tufayli signal lampasi СЛ 
yonadi, aksincha, suyuqlik sathi pastga 
tushib elektrodlarni uzsa, signal lampasi 
o‘chadi. 
Signalizator zanjiridagi kuchlanish o‘zgarmas tokda 24V, o‘zgaruvchan 
tokda esa 36 V bo‘ladi. Bunday signalizatorlarni qovushoq, kristallanuvchi, qattiq 
cho‘kmalar hosil qiluvchi va elektrodlarga yopishib qoluvchi muhitlarda ishlatib 
bo‘lmaydi. 
27.3 – rasm. Sath