Qarshi muhandislik iqtisodiyot

Termomagnit gaz analizatorining sxemasi

---

191 
signali paydo bo‘ladi. Bu signal shkalasi kislorodning foiz miqdorida darajalangan 
avtomatik potensiometr orqali o‘lchanadi. O‘lchash ko‘prigi stabillashgan 
ta’minlash manbaidan (STM) ta’minlanadi. Qarshilik R5 ko‘prik manbaining tok 
kuchini o‘rnatish uchun xizmat qiladi; Rl va R2 doimiy manganin qarshiliklar. 
O‘lchashning termomagnit usulida xatolar, asosan, quyidagi sabablarga 
ko‘ra sodir bo‘ladi: 
a) 
atrof-muhit haroratining o‘zgarishi natijasida gaz aralashmasining 
magnitlanishi o‘zgaradi; 
b) 
sezgir element issiqligining o‘zgarishi (o‘lchash ko‘prigi manbai 
kuchlanishining o‘zgarishi); 
v) 
tekshirilayotgan gaz aralashmasi yoki atmosfera bosimining 
o‘zgarishi; 
g) 
magnitlarning eskirishi natijasida magnit maydoni kuchlanishining 
o‘zgarishi. 
Sezgirlikni 
oshirish 
va 
xatoliklarni 
kamaytirish 
uchun 
sanoatda 
foydalaniladigan gaz analizatorlarida o‘lchash va taqqoslash ko‘priklarining 
tegishli yelkalariga ulangan ikkita halqali kompensatsion o‘lchash sxemalari 
qo‘llaniladi. 
Tahlil qilinayotgan gaz harorati va bosimining o‘zgarishi, shuningdek, 
o‘lchash sxemasini ta’minlovchi kuchlanishning o‘zgarishi har qaysi ko‘prikning 
o‘lchash diagonallaridagi kuchlanishiga bir xilda ta’sir etadi, shuning uchun gaz 
analizatorining ko‘rsatishlariga bu o‘zgarishlar ta’sir qilmaydi. 
Tutun gazlaridagi kislorod miqdorini uzluksiz aniqlash uchun MN 5106-1 
turidagi termomagnit gaz analizatori ishlatiladi, uning o‘lchash chegaralari bir 
nechta bo‘lib, ulardan eng maksimali 0—10%. Yuqorigi o‘lchash chegarasining 
asosiy xatoligi ±2%. MN 5130-1 rusumli gaz analizatori ikki yoki uch komponentli 
gaz aralashmalaridagi kislorod konsentratsiyasini uzluksiz o‘lchash va standart 
elektr signallari berish uchun mo‘ljallangan. Signal berish qurilmasi bilan 
jihozlangan. O‘lchash natijalarini ko‘rsatish va yozish uchun gaz analizatori bilan 
birgalikda ikkilamchi o‘ziyozar asbobdan foydalaniladi. Kislorodni o‘lchash 
chegaralari 0—0,5 dan 80— 100% gacha. Asosiy xatolik ±2dan 10% gacha 
(o‘lchash chegaralariga qarab). Gaz aralashmasining hajmiy sarfi 12 sm
3
/s, bosimi 
90—105 kPa.O‘lchash vaqti 120 s. Chiqish signallari 0-5 mA, 0—100 mV.
NAZORAT SAVOLLARI 
1. Konduktometrik gaz analizatorining sxemasi. 
2. Termomagnit gaz analizatorining sxemasi. 
3. O‘lchashning termomagnit usulida xatolar, asosan, nima sabablarga ko‘ra sodir 
bo‘ladi: 

---

192