Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz olishning texnologiyasi va texnikasi»

6.1. Neft beraolishlikni oshirishning fizik-kimyoviy usullari. 
 
Fizik-kimyoviy  usullarda  neftni  qatlamdan  siqib  chiqarish  jarayoni  har  xil 
kimyoviy  reagentlar  eritmalari  (polimerlar,  sirt-faol  moddalar,  kislotalar,  ishqorlar), 
mitsilyar eritmalar va sh.k bilan amalga oshiriladi.  
Fizik-kimyoviy  usullar  siqish  va  qamrab  olish  koeffitsiyentlarini  bir  vaqtda 
yoki ulardan bittasini oshirishni ta‘minlaydi. Ular ikki guruhga bo‗linadi: fazalararo 
sirt  taranglik  (tortishuv)ni  pasaytirishga  asoslangan  va  fazalar  harakatlanuvchanligi 
nisbatini  o‗zgartiruvchi,  siqish  va  qamrab  olish  koeffitsiyeitlarini  oshirishni 
ta‘minlovchi, suv haydashni yaxshilovchi usullar; ishchi agentlarni neft va suv bilan 
to‗la  va  qisman  aralashishiga  asoslangan  usullar.  Kimyoviy  reagentlardan 
foydalanilgan  holda  suv  haydash  bir  guruh  usullarda  amalga  oshiriladi  va  ularda 
qatlamga  haydaladigan  kimyoviy  reagentlar  konsentratsiyasi  0,02-0,2%  miqdorda 
bo‗ladi. Bunda reagent g‗ovaklik hajmining 10-20% ni egallaydi, qolgan qismiga ular 
suv  bilan  haydaladi  va  suriladi.  Eritma  g‗ovaklikning  boshqa  qismiga  suv  bilan 
surilar  ekan,  jarayonni  amalga  oshirishda  mavjud  quduqlardan  foydalanish  taqazo 
etiladi.  
Bunday eritmalar qatlam sharoitida 50-60 mPa*s qovushqoqlikka ega bo‗lgan 
neftlarda ham qo‗llanishi mumkin. Bu usul qazib chiqarishning dastlabki davrlarida 
qo‗llansa unda suv haydash usuli bilan qazib chiqarishga nisbatan neft beraolishlik 9-
10%  ortishi  mumkin.  Shunday  qilib  neft  beraolishlikni  oshirishning  quyidagi 
usullarini ko‗rib chiqamiz: 
- Qatlamlardan neftni sirt-faol moddalarining suvdagi eritmalari bilan siqish; 
- Neftni unda aralashuvchi eritmalar bilan siqish; 
- Polimerlarning suvdagi eritmasi yordamida neftni siqib chiqarish; 
- Mitsilyar eritmalar bilan neftni siqib chiqarish;  
- Neftni ishqorlar yordamida siqib chiqarish.