Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz olishning texnologiyasi va texnikasi»

5.2.  Siklik suv bostirish 
 
Bu  usul  1964  yilda  VNIIneftda  ishlab  chiqilgan  bo‗lib,  birinchi  marta 
Pokrovskiy konida qo‗llanilgan. Texnologiya shundan iboratki, bunda haydalayotgan 
suv  sarfini  davriy  ravishda  o‗zgartirib  turiladi  va  uyumdan  uzluksiz  yoki  davriy 
ravishda suyuqlik olinadi. Qatlamga bunday ta‘sir qilish jarayonida, undan yuqori va 
quyi  bosimlar  to‗lqini  o‗tadi.  Jarayonning  fizikaviy  mohiyati  shundan  iboratki, 
siklning  birinchi  yarmida  uyumda  bosim  ko‗tarilganda  (suv  haydash  davrida)  kam 
o‗tkazuvchan qatlamchalarda (hududlarda) neft siqiladi va ularga suv kiradi. Siklning 
ikkinchi  yarmida  uyumda  bosim  tushganda  esa  (suv  haydash  sarfi  kamaytirilganda 
yoki  umuman  to‗xtatilganda) kam  o‗tkazuvchan  qavatchalarda suv kapilyar  kuchlar 
bilan ushlanib qoladi, neft esa ulardan chiqib ketadi.  
Siklning  davomiylini  4-10  sutka  bo‗lishi  lozim  va  siquvchi  hududni 
uzoqlashishi  bilan  75-80  sutkagacha  cho‗zilishi  mumkin.  Oddiy  suv  haydashga 
nisbatan usulni samarali qo‗llashning shartlari quyidagicha: 
a) qat-qat-turli va yoriq-g‗ovakli gidrofil kollektorlarning borligi; 
b)  yuqori  qoldiq  neftga  to‗yinganlik  (usulni  nisbatan  tezroq  (vaqtliroq) 
qo‗llanishi: boshlang‗ich davrda neft beraolishlikni oshirish 5-6% va undan yuqorini 
tashkil qiladi, kechroq boshlanganda esa - faqatgina 1-1,5 ga teng bo‗ladi); 
v)  bosimni  yuqori  tebranishlar  amplitudasini  hosil  qilishning  texnik-
texnologik  jihatdan  imkoniyati  borligi.  Unda  oluvchi  va  haydovchi  qatorlar 
o‗rtasidagi bosimlar farqida 0,5-0,7 ga ko‗tarilishi mumkin; 

---

g)  suyuqlik  olishni  o‗rnini  to‗lg‗azish  imkoniyati  borligi.  Bosim  ko‗tarilishi 
davrida  haydash  hajmi  2  marotabaga  ortishi  kerak,  bosim  tushishi  davrida  esa 
haydovchi quduqlarni to‗xtatish orqali haydash hajmi 0 gacha tushiriladi.