Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti innovatsion iqtisodiyot kafedrasi

2.2 O'zbekistondagi inflatsiya ko'rsatkichlari tahlili.

2018 yilning yanvar va avgust oylaridagi inflatsiya darajasi:

2018 yilning avgust oyida tovar va xizmatlar narxlari darajasi oʻrtacha 0,3%ga oshdi (yanvar oyida inflyatsiya 2,7%, fevralda 1,1%, mart oyida 1,1%, aprelda 0,9%, may oyida 0,8%, iyun va iyul oylarida deflyatsiya 0,4% va 0,3%). Joriy yilning yanvar-avgust oylari davomida inflyatsiya darajasi 6,2%ni tashkil qildi.

Isteʼmol bozoridagi narxlar yanvar oyida sezilarli darajada qimmatlashdi (2,7%). Iyun va iyul oylari davomida ichki isteʼmol bozorlarining qishloq xoʻjaligi mahsulotlari bilan toʻyinishi natijasida oziq-ovqat mahsulotlari narxlari darajasi hamda umumiy inflyatsiya darajasining pasayishiga oʻz taʼsirini oʻtkazdi.

Kuzatuv natijalariga koʻra oy davomida tovarlar narxi oʻrtacha 0,3% va xizmatlar 0,4% qimmatlashganligini joriy yilning avgust oyidagi narxlar tendensiyasini “tovar va xizmatlar narxlarining bir maromda oʻsishi”, deya tavsiflash mumkin.

Yillik inflatsiya tahlil natijalari shuni koʻrsatmoqdaki (oʻtgan yilning mos oyiga nisbatan), mamlakat iqtisodiyotiga nisbatan inflyatsiya bosimining eng yuqori darajasi joriy yilning yanvar oyi (20,1%) hissasiga toʻgʻri keladi va keyingi oylardan boshlab ushbu tendensiya aksincha, yaʼni, pasayish tomon harakatlanganligini koʻrish mumkin. Joriy yilning yanvar-avgust oylarida inflyatsion trendlarga taʼsir koʻrsatgan asosiy omillar orasida quyidagilarni alohida qayd etish mumkin:

- mavsumiylik hamda iqlim sharoitlari taʼsirida meva va sabzavot guruhi mahsulotlari, shuningdek, sutli mahsulotlar, tuxum hamda parranda goʻshti narxlarining oʻzgarishi;

- import mahsulotlari bilan ichki bozorlarning toʻyinganligi (masalan, shakar va oʻsimlik moyi);

- yem-xashak (chorva ozuqalari) narxlarining koʻtarilishi natijasida chorva mollarining qimmatlashishi, shuningdek aholi tomonidan mol goʻshti mahsulotlariga boʻlgan talabning ortishi;

- guruch narxlarining qimmatlashishi isteʼmol bozoridagi ushbu mahsulot hajmining kamayishi hamda ishlab chiqaruvchilar va sotuvchi tadbirkorlar tomonidan mavsumiy qurgʻoqchilik, shuningdek, sholi ekin maydonlarining qisqartirilishi oqibatida kutilayotgan taxminlar;

- miliy valyuta qiymatining mustahkamlanishi hamda bir qancha tashqi savdo omillari natijasida import qilinuvchi mahsulotlar va ayrim turdagi xizmatlar narxlari, shuningdek, inflyatsiya darajasining oshib ketmasligiga sezilarli darajada taʼsir koʻrsatganligi (havo transporti xizmatlari shular jumlasidandir);

- qurilish materiallari narxlarining qimmatlashishi ishlab chiqaruvchi mahalliy tadbirkorlar oʻz mahsulotlari narxlarini oshirishlari natijasida vujudga keldi va bu oʻz navbatida iqtisodiyotga nisbatan inflyatsiya bosimining ortishi bilan bir qatorda uning oʻsishiga 0,8% (yoki, oʻtgan 8 oy davomida inflyatsiyadagi umumiy ulushi miqdori 12,9%) darajada taʼsiri;

- ishlab chiqaruvchilar xarajatlarining oshishi natijasida maʼmuriy jihatdan tartibga solinuvchi kommunal sohasidagi xizmatlar narxlari qimmatlashdi. Bu oʻz navbatida mamlakatdagi inflyatsiya darajasiga bevosita va bilvosita taʼsir etdi (umumiy inflyatsiya darajasidagi taʼsir ulushi 0,8%);³

Yillar	Baho	O'zgarishlar%
2019	14.5	-17.11%
2018	17.5	26.29
2017	13.9	57.25%
2016	8.8	4.25%
2015	8.5	-6.77%
2014	9.1	-22.40%
2013	11.7	-1.68%
2012	11.9	-4.39%
2011	12.4	1.16%
2010	12.3	0.05%
2009	12.3	-6.32
2008	13.1

Jadvaldan ko'rinib turubdiki 2019 yilda sezilarli deflatsiya kuzatildi