Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti innovatsion iqtisodiyot kafedrasi

Narxlar ikki martaga 70

oshishi uchun zarur = ----------------------

yillar soni. π

1.2 Inflatsiya turlari

O'sish sur'atiga ko'ra inflatsiya uch turga bulinadi:

a) Mo’tadil inflyatsiya (yiliga 10 foizgacha);

b) Yuguruvchi inflyatsiya (yiliga 20-200 foiz);

c) Giperinflyatsiya (oyiga 50 foiz va undan yuqori);

Kelib chiqishiga kura inflatsiya ikki turga ya'ni:

• 
  talab inflatsiyasi
  

• 
  taklif inflatsiyasiga
  

Talab inflatsiyasi - bu iqtisodiyotda talab keskin oshib ketishi va uni ishlab chiqarishning real hajmi bilan qondirish mumkin bo’lmay qolgan sharoitlarda kelib chiqadi. Ya’ni, to’liq bandlilikka yaqin sharoitda iqtisodiyotning ishlab chiqarish imkoniyatlari o’sib borayotgan yalpi talabni qondirolmaydi. Ortiqcha talab esa real tovarlar narxining ko’payishiga iqtisodiy bosim beradi va talab inflyatsiyasi kelib chiqadi. Yoki, oddiy so’zlar bilan aytganda, «xaddan ziyod pullar haddan kam tovarlarni ovlaydi». Talab inflyatsiyasini keltirib chiqaruvchi asosiy sabablar aholining ish bilan to’liq bandligi va ish haqining oshib borishi hisoblanadi. Demak, inflatsiya talab, taklif, ish bilan bandlik, narx, ishlab chiqarish sur’atlari kabi ko’pgina omillarga bog’liq. Iqtisod pasayish holatida bo’lganda mamlakatda jami talab oshsa, ishlab chiqarish hajmi ko’payadi, ishsizlik kamayadi, narx darajasi esa deyarli o’zgarmaydi yoki kam miqdorda o’zgaradi. Narx o’zgarmasligining sababi shundaki katta hajmdagi bo’sh turgan mehnat va xom ashyo resurlarini shu o’zgarmas narxda ishga tushirish mumkin bo’ladi. Chunki, ishsiz yurgan kishi ish haqini oshirishni talab qilmaydi, uning uchun ishga yollanishning o’zi kifoya hamda qo’shimcha stanok sotib olishga hojat yo’q.