Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti e k o L o g I y a

Le-Shatele printsipi 
(frantsiyalik fizik kimyogar va metalshunos Anri Lui 1850-1936 
y.y.) – tizimni termodinamik muvozanatdan chiqarishga keltiruvchi tashqi ta‘sir, unda bu 
ta‘sir natijalarini kuchsizlantiruvchi jarayonlarni yuzaga keltiradi. 1884 yilda bu printsip 
taklif etilgan va K.Braun (1887) tomonidan termodinamik jihatdan asoslangan (2-bob). 
147.
Litiy
(lotincha lithium) – ishqoriy metall, davriy sistemaning I-guruhidagi kimyoviy 
element. Yunoncha litos– tosh degan ma‘noni anglatadi. Juda faol kimyoviy modda 
hisoblanib, odatdagi haroratda ham oksidlanadi (5-bob). 
148.
Magma
(yunoncha magma – quyuq maz) – Yerning chuqur qismida paydo bo’ladigan 
selikat tarkibli quyuq massa (7-bob). 
149.
Marmar 
(yunoncha marmaros–yaltiroq tosh)–ohaktosh va dolomitlarning metamorfizmi 
va kristallanishi natijasida paydo bo’ladigan tog’ jinslari (5-bob). 
150.
Mazer 
(inglizcha Microwave Amplification by Stimulated Emission of Radiation ) – 
majburiy nurlanish natijasida mikroto’lqinlarning kuchayishini anglatadi va kosmik 
aloqalarda foydalaniladi (7-bob). 
151.
Mega
(yunoncha megos- katta) – M bilan belgilanadi va dastlabki 10 birlikka teng. 
Masalan: Mpa (paskal), ya‘ni, 10
6
Pa (5-bob). 
152.
Merkaptan - 
(tiospirtlar)-RSH, uglevodorodli radikallar (R=CH
3
, C
2
H
5
va boshq.) bilan 
bog’liq, tarkibini sulfigidril (merkapto) guruhlari-S-H tashkil etgan organik birikmalar. 
Juda yoqimsiz hidga ega bo’lgan maishiy gaz. 
153.