Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti "axborot texnologiyalari" kafedrasi "TEXNIK TIZIMLARDA axborot texnologiyalari"

Razryadli mantiqiy amallar. 
Dastur tuzish tajribasi shuni ko‘rsatadiki, odatda qo‘yilgan masalani yechishda biror holat 
ro‘y bergan yoki yo‘qligini ifodalash uchun 0 va 1 qiymat qabul qiluvchi bayroqlardan 
foydalaniladi. Bu maqsadda bir yoki undan ortiq baytli o‘zgaruvchilardan foydalanish mumkin. 
Masalan, bool turidagi o‘zgaruvchini shu maqsadda ishlatsa bo‘ladi. Boshqa tomondan, bayroq 
sifatida baytning razryadlaridan foydalanish ham mumkin. Chunki razryadlar faqat ikkita 
qiymatni – 0 va 1 sonlarini qabul qiladi. Bir baytda 8 razryad bo‘lgani uchun unda 8 ta bayroqni 
kodlash imkoniyati mavjud. 
Faraz qilaylik, qo‘riqlash tizimiga 5 ta xona ulangan va tizim taxtasida 5 ta chiroqcha 
(indikator) xonalar holatini bildiradi: xona qo‘riqlash tizimi nazoratida ekanligini mos 
indikatorning yonib turishi (razryadning 1 qiymati) va xonani tizimga ulanmaganligini indikator 
o‘chganligi (razryadning 0 qiymati) bildiradi. Tizim holatini ifodalash uchun bir bayt yetarli 
bo‘ladi va uning kichik razryadidan boshlab beshtasini shu maqsadda ishlatish mumkin: 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
1 
0 
ind5 ind4 ind3 ind2 ind1 

---

Masalan, baytning quyidagi holati 1, 4 va 5 xonalar qo‘riqlash tizimiga ulanganligini 
bildiradi: 
7 
6 
5 
4 
3 
2 
1 
0 
x 
x 
x 
1 
1 
0 
0 
1 
Quyidagi jadvalda C++ tilida bayt razryadlari ustida mantiqiy amallar majmuasi 
keltirilgan. . 
3.1 –jadval. Bayt razryaddari ustida mantiqiy amallar 
Amallar 
Mazmuni 
& 
Mantiqiy VA (ko’paytirish) 
| 
Mantiqiy yoki (qo’shish)) 
^ 
Istisno qiluvchi YOKI 
~ 
Mantiqiy INKOR (inversiya) 
Razryadli mantiqiy amallarning bajarish natijalarini jadval ko‘rinishida ko‘rsatish 
mumkin. 
3.2-jadval. Razryadli mantiqiy amallarning bajarish natijalari