Qarshi davlat univеrsitеti

IKKINCHI BOB. O‘ZBEK TILI KULOLCHILIK TERMINLARINING STRUKTURAL VA DERIVATSION XUSUSIYATLARI

1. 
   Kulolchilik terminlarining struktural xususiyatlari
   

Lingvistik adabiyotlarda so‘zlar tuzilishiga ko‘ra sodda, qo‘shma, juft va takroriy singari turlarga ajratib o‘rganiladi. Terminologiya sohasida esa til birliklari birikma shaklida ham qo‘llanilishi ta’kidlanadi. O‘zbek tilining kulolchilik leksikasi bo‘yicha olib borgan kuzatishlarimiz ham o‘zbek tilshunosligida qayd etilgan nazariy fikrlarni to‘la isbotlaydi.
Sohaga oid leksik birliklarni tuzilishiga ko‘ra sodda, qo‘shma va birikmali birliklar sifatida o‘rganish mumkin. Quyida ularning har biriga alohida to‘xtalishga harakat qilamiz.

Sodda terminlar

O‘zbek tilining kulolchilik leksikasida sodda tuzilishga ega bo‘lgan til birliklari ma’lum miqdorni tashkil etadi. Ular quyidgilarni kiritish mumkin: kasa, kasacha, xum, xumdon, piyola, bodiya, kulol, kosib, tovoq, sopol, loy, gil, chinni, ko‘za, ko‘zacha, lagan, nog‘ara, tuvak, keramika, koshin, koshinkor, ko‘zagir, tandirchi, parpashsha (yoki patpashsha), noxot (nuxat), chashma, mola, labgir, sim, qolip, g‘ujmak, tuppa, qalam, taroq, kojkord, pargar, charx, bobo, oqsoqol, poykor, xalfa, ustakor, usta, shogird, elamoq, qorimoq, tepmoq, mushtlamoq, pishitmoq, quritmoq, xumdon, pishirmoq, sovutmoq, sirlamoq, charx, g‘ildirak, o‘q va boshqalar.