Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti zoologiya va fiziologiya kafedrasi

O’quv fanning maqsad va vazifalari
Fanni o’qitishda tabiatda modda va energiya almashinuvida populyatsiyalar 
ahamiyati. Ekologiyaga ekosistemaviy va populyasion yondashuv. Populyasiya 
tushunchasiga turli qarashlarni o’rganish. Populyatsiyalar mohiyati. Organizmlar 
populyatsiyalarining struktura va funksional xususiyatlari. Populyatsiyalar miqdori 
va zichligini aniqlash va ahamiyati. Populyatsiyalar taqsimlanish (xorologik) 
strukturasi va ahamiyati. Populyasiyaning makonda taqsimlanishni o’rganish. 
Populyatsiyalar yosh, jinsiy va generativ strukturasi. Populyatsiyalarda ichki 
munosabatlar. Populyatsiyalar ishlab – chiqarishi, statik va dinamik ko’ratkichlari. 
Populyasiya o’sishining eksponensial va logestik modellari. Populyatsiyalararo 
munosabatlarning har xil tiplari va klassifikatsiyasi. Fanning strategik maqsadi 
aholida ekologik dunyoqarashni va madaniyatni shakillantirish.
 
Fan boyicha talabalarning bilim, malaka va ko’nikmalariga qoyilgan talablar 
Populyasiyalar ekologiyasi fanini o’zlashtirish jarayonida amalga 
oshiriladigan masalalar doirasida bakalavr: 
- Hozirgi zamon ekologiyasining o’ziga xos tomonlari va muammolari. 
Ekosistemali yondashish, populyasiyali yondashish, strukturali va funksional 
yondashish, populyasiyani o’rganish xususiyatlari. 
- Populyasiya tushunchasiga turli qarashlar. Populyasiyaga genetik va 
ekologik qarashlar. Hozirgi kunda populyasiya ta’rifi. 
- Populyasiya tuzilmasi. Statistik va dinamik ko’rsatkichlar. Populyasiya 
soni va zichligi, populyasiya tuzilmasi, jins tuzilma, yosh tuzilma, invazion 
populyasiya, regressiv populyasiya, normal populyasiya. 
- Populyasiyaning joyida taqsimlanish turlari: tasodifiy, bir tekis va notekis 
taqsimlanish, organizmlar taqsimlanishni tutib turuvchi mexanizmlar. Hayvon 
populyasiyasida maydonga oid munosabatlar. Shaxsiy maydon tushunchasi. 
- Individlarning joy tanlash xususiyati, chegaralovchi omil, tarqalishning 
chegaralanganligi, joy tanlash, minimum qoidasi, chegaralovchi abiotik omil, 
chegaralovchi biotik omil, Libixning minimum qoidasi, yirtqichlik, raqobat, oziq 
yetishmasligi. 
- Populyasiya dinamikasi populyasiyaning zamonda o’zgarish xususiyati
ekanligi Asosiy dinamik kursatkichlar : tug’ilish, o’lim. Organizm hayotining 
davomiyligi yashab qolish egri chizig’i. Yashab qolish egrim chizig’ining tiplari.

---

134 
Qoyilgan vazifalar o’quv jarayonida bakalavrlarning ma’ruza va amaliy 
mashg’ulotlarida, internet ma’lumotlari bilan mustaqil ishlash va o’qituvchi
kuzatuvda mustaqil ta’lim olishi bilan amalga oshadi.