Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti zoologiya va fiziologiya kafedrasi

2- Mavzu « Evolyutsion goyalarning paydo bulishi.
Reja:
1. Tirik tabiat to‘g‘risida qadimgi sharq mamlakatlaridagi tasavvurlar.
2. O‘rta asrlarda Markaziy Osiyoda tabiat haqidagi tushunchalarning rivojlanishi.
3. Tabiiyot fani taraqqiyotida metafizika davri.
4. Uyg‘onish davrida tabiat to‘g‘risidagi bilimlarning rivojlanishi.
5. K. Linneyning ishlari. Epigenez va preformizm oqimlari.
6. Transformizm bilan kreatsionizm o‘rtasidagi kurash.
7. J. B. Lomarkning evolyutsion ta’limoti va unga berilgan baho.
1.Tirik tabiat tugrisida kadimgi shark mamlakatlaridagi tasavvurlar.
Kadimgi shark mamlakatlarida kuldorlik davrida diniy afsonalar xukm-ronlik kilgan bulsada, lekin bu vaktda yozilgan bazi asarlarda olamning moddiyligi, tabiat konunlarining tabiiy xarakteri va tirik mavju-dotlarning tabiiy ravishda vujudga kelishiga mansub ayrim fikrlar uch-raydi. Chunonchi, Kadimgi Misrda mashxur bulgan ,,Arfist kushigi ’’ nomli asarda jon abadiy emasligi, narigi dunyo mavjud emasligi xakida fikr yuritiladi.
Kadimgi misrliklarga kup shifobaxsh usimliklar, davolash vositalari, gigiyena koidalari malum bulgan, jarroxlikning nisbatan yuksak rivoji esa anatomiya asoslarini bilishga imkon burdi. Kadimgi Misrda eramiz-dan 3000 yil mukaddam bugdoyning 3 turi, arpaning 3 turi, tarik, nuxat, zigir, tok va boshka usimliklar ekilgan.
Xindlarning yeramizgacha bulgan davrdagi VIII asrda yozilgan ,,Xayot kitobi’’ nomli asarida olamning moddiyligi va uning 5 ta yelement (yer, suv, olov, xavo, yefir ) dan iboratligi xakida fikr yuritiladi. Xindistonda anato-miya, embriologiya, kabi fanlarning rivojlanishi darajasi nisbatan yuko-ri bulgan. Ular 760 ta xilma – xil shifobaxsh usimlikni bilganlar. Mur-takning rivojlanishi ustida olib borilgan dastlabki kuzatishlar xam ka-dimgi xindlarga tegishlidir.
Kadimgi Xitoyda kishlok xujaligida almashlab ekish joriy etilgan. Era-mizdan 3000-4000 yillar ilgari xayvonlarning yangi zotlarini (ot) usim-liklarning navlarini manzarali usimliklar chikarishda tanlash usuli kullangan.
Kadimgi xitoy medichinasida kullangan davolash usullarining bazilari ( ninaterapiya, kuydirish yuli bilan davolash ) xozirgacha xam axamiyatini yukotgani yuk. Usimliklar bilan xayvonlar olamini xitoylar kadimdan urganganlar. Ularning klassifikatsiyasi yermizgacha bulgan II asr oxiri I asr boshlarida ashagan DJOULI asarlarida uchraydi. U usimliklarni 5 gu-ruxga – danaklilar kuzoklilar, sharbatlilar, yotib usuvchilar va butalar bulgan. Xayvonlarni xam 5 gruppaga bulingan. Ular jun bilan koplangan-lar, kanotlilar, zirx bilan koplanganlar, tangacha bilan koplanganlar va chiganok bilan koplanganlar deb nomlangan.