Qarshi davlat universiteti pedagogika kafedrasi

MOTIV, MOTIVATSIYA NIMA?

Har qanday ta‘limiy-tarbiyaviy ish o’qitish, o’qish asosida bolalarda motivatsiyani hosil qilish yotadi. Bolada ma‘lum faoliyat uchun ehtiyoj, zarurat bo’lishi kerak. Motiv-ehtiyojlarning bir ko’rinishi. Uning asosida zarurat yotadi.

Har qanday zaruriyat to qondirilmaguncha odam aktiv faoliyat ko’rsataveradi. Natijada ma‘lum faoliyatga undovchi kuch-motiv paydo bo’ladi. Insondagi zarurat, ehtiyoj har xil motivlarniyuzaga keltiradi. Motiv insonni faoliyatga undovchi sabablar.
Ta‘lim jarayonining metodologik asoslari quyidagilar:
O`zbekiston Respublikasining ”Ta‘lim to’g’risida” gi Qonuni;
Ta‘lim jarayonining metodologik asoslaridan biri-SHarqning буюк mutafakkirlari Farobiy, Ibn Sino, Beruniy va boshqalarning таълим jarayoni, bilish faoliyati haqidagi fikrlari;
Falsafadagi dialektik bilish nazariyasi.
Ustozning vazifasi, burchi juda murakkab. U jamiyatning bir bo’lagini, bilimdon, barkamol shaxsni shakllantirishi kerak.
O’qituvchi o`quvchining o’qishiga muhit yaratadi, unda bilimga ehtiyoj tug’dirish, uni ma‘suliyatini his qilishga yo’llashi kerak. O`quvchining o’qish texnikasiga, o’qigan matn doirasida baxs yuritishga o’rgatish, o`quv jarayoniga shu kun voqealari, hayotiy jarayonni olib kirish malakasini, ko’nikmasini hosil qiladi.O`quvchilarda mustaqil mutoala qilish, manbalardan foydalana bilish ko’nikmalari shakllanadi. Har bir dars oldiga bir-biri bilan uzviy aloqada bo’lgan uchyoqlama maqsad ya‘ni ta‘limiy, tarbiyaviy va rivojlantiruvchi maqsadlar qo’yiladi.
Ta‘lim turli bosqichlarda amalga oshiriladi.
1-bosqich, o`quv materialini idrok qilishdan iborat. Bunda o`quvchi-talaba ta‘limning mazmuni bilan tanishib, idrok qilib, o’zining bilish vazifalarini tushunib oladi. Bunda sezgi, idrok, tasavvur kabi jarayonlar faol ishtirok etadi.
2-bosqich, ular o`quv materiallarini tushunib oladilar, uning mohiyatini anglaydilar, umumlashtiradilar.Buning uchun ular analiz, sintez, taqqoslash va xulosalar chiqarishdan foydalanadilar.
3-bosqich, olingan bilimlarni mustahkamlash. Bu bosqichda yangi bilimlar, mashqlar va mustaqil ishlar, o`quvchining qo’shimcha izohlari orqali mustahkamlanadi.
4-bosqich, bunda o`quvchi talabalar o’zlashtirib olgan bilimlarni imkoniyatga qarab amaliyotga tadbiq qiladilar.Bu bosqichlarni bilish orqali o’qituvchi ta‘lim tarbiya jarayonini samarali boshqarishi mumkin. O`quv jarayonining hamma bosqichlarida o’qituvchi yetakchilik va boshqaruvchilik rolini o’ynaydi. Ta‘limdagi bu vazifalarni omadli hal bo’lishi uchun o’qituvchida o’z kasbiga layoqad bo’lishi lozim. O’qituvchi pedagogik mahoratni egallagan bo’lishi, ta‘lim jarayonida har bir o`quvchi talabaning bilimi va tarbiyalanganlik darajasini aniqlay olishi, o`quv materialini to’g’ri tanlay olishi, tahlil qila bilishi va umumlashtira olishi, o`quvchiga nisbatan talabchan bo’lishi zarur.