Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi noorganik kimyo fanidan

NaCl«Na⁺+Cl^- Katod (-) Na⁺+e®Na^o 2 qaytarilish

Anod (+) 2C1^--2e ®Cl₂^o 1 oksidlanish

Elektrolizning umumiy tenglamasi: 2NaCl= 2Na^o+Cl₂^o



NaCl suyuqlanmasi elektrolizi.

Agar elektroliz jarayonida ishqorlar suyuqlanmasi ishtorok etsa:

KOH « K⁺ +OH^- Katod (-) K⁺ +e®K^o 4

Anod (+) 4OH^--4e®O₂+2H₂O 1

Elektrolizning umumiy tenglamasi: 4 КОН = 4К^о+О₂^о+2Н₂О.

Suyuqlanmalar elektrolizi natijasida juda faol bo‘lgan metallarni va metallmaslarni olish mumkin bo‘ladi. Suyuqlanmalar elektrolizida ishqoriy va ishqoriy yer metallari, alyuminiy, ftor, xlor olinadi. Bu moddalarning birikmalari faqat yuqori haroratdagina elektrolizga uchraydi:

2NaF=2 Na⁰+F₂^o 2KI=2K^o+I₂ 2 NaBr=2Na^o+Br₂

2NaH=2 Na^o+H₂ Na₂S=2Na^o+S^o 2Al₂O₃=4Al^o+3O₂

4NaOH=4Na^o+O₂^o+2H₂O 2 Ca(OH)₂=2Ca^o+O₂+2H₂O

Eritmalar elektrolizi. Tuzlarning, kislota va asoslarning suvdagi eritmalari elektrolizida suv molekulalari ham ishtirok etganligi uchun bu jarayon ancha murakkabroq bo‘ladi. Agar elektrolizda inert elektrodlar (ko‘mir, grafit va platina) ishlatilsa katodda boradigan jarayonlar uchun quyidagi qoidalarga amal qilinadi.

Agar eritmada metallarning kuchlanishlar qatorida litiydan alyuminiygacha bo‘lgan metallarning kationlari turgan bo‘lsa katodda metall ionlari o‘rniga suvdagi vodorod ionlari qaytariladi:

Katod(-) 2H₂O ® H₂+2OH^- yozilishi mumkin.

Agar eritmada metallarning kuchlanishlar qatorida aluminiy va vodorod orasida joylashgan metallarning kationlari bor bo‘lsa, u holda bir paytni o‘zida ham metall ham vodorod kationlarining qaytarilishi kuzatiladi:

Katod(-) Zn²⁺+2H₂O+4e® Zn^o+H₂+2OH^-

Agar eritmada metallarning kuchlanishlar qatorida vodoroddan keyin turgan metallar kationlari (Cu, Ag, Hg, Au, Pt) bo‘lsa, eritmada faqat shu metall kationlarining o‘zi qaytariladi.

Eritmalar elektrolizi anodning qanday moddadan tayyorlanganligiga bog‘liq. Agar anod inert hisoblansa, u erimaydi. Bunday elektrod sifatida ko‘mir, grafit, platina olinishi mumkin. Anoddagi jarayonlar anionlari kislorodsiz kislotalardan iborat bo‘lgan anionlar uchun shu ionlarning oksidlanishi hisobiga amalga oshadi. Bunday ionlar qatoriga Cl^-, Br^-, I^-, S^2- (ftor anionidan tashqari) ionlari kiradi:

Anod(+) 2I^- -2e ® I₂ 2Cl- ® Cl₂